Dziś święto Trzech Króli – Objawienia Pańskiego. Jedynym źródłem opowieści o magach podążających za gwiazdą jest Ewangelia św. Mateusza.
– W innych Ewangeliach nie znajdziemy o nich wzmianki – mówi profesor Maciej Münnich z Instytutu Historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. I jak dodaje, pierwotnie mędrców określano mianem magów (magoi), co oznaczało astrologów, a nie królów. – Nawet nie ma podanej liczby, jest tylko liczba mnoga. Ta liczba trzech pojawia się nam w związku z tym, że potem Mateusz pisze o trzech darach: złoto, kadzidło i mirra. Na tej podstawie potem w tradycji pojawia się właśnie trzech mędrców, magów, a potem królów. Ich imion też nie znamy. Nasze tradycyjne Kacper, Melchior i Baltazar pojawiają się bardzo późno, bo dopiero w VIII wieku. I wokół nich potem narasta cała legenda mówiąca o tym, że jeden miał być z Arabii, drugi z Persji, trzeci z Indii, a jeszcze później była mowa o kontynentach: Afryka, Azja i Europa.
CZYTAJ: Biskup Adam Bab o znaczeniu święta Trzech Króli
W III wieku, na płaskorzeźbach z katakumb, przedstawiano magów w typowo perskich strojach kłaniających się Maryi z dzieciątkiem. Co ciekawe, opowieści te wiążą się również z wydarzeniami historycznymi, takimi jak najazd Persów na Ziemię Świętą w 614 roku. Bazylika Narodzenia w Betlejem uniknęła zniszczenia dzięki mozaice przedstawiającej trzech magów w perskich strojach. Persowie, zobaczywszy znajome postaci, oszczędzili świątynię, uznając ją za miejsce związane z ich kulturą.
Fot. Heinrich Hofmann, Public domain, via Wikimedia Commons / Pokłon Trzech Króli, rycina Heinricha Hofmanna, koniec XIX wieku
Co oznaczają imiona Kacper, Melchior i Baltazar?
– Imiona mają ciekawe pochodzenie – dodaje profesor Maciej Münnich. – Tylko jedno z nich jest semickie, czyli Melchior, dosłownie „król światła”. Kacper to już z kolei imię perskie. Pochodzi od słowa ganzabara, które oznacza „strażnik skarbca”. Z kolei Baltazar to imię, które pojawia się też w Starym Testamencie. To imię króla babilońskiego, syna króla Nabonida. Tak naprawdę to imię brzmi w dialekcie babilońskim Bel-szar-usur, czyli „Boże Belu, chroń króla”.
A co symbolizują złoto, kadzidło i mirra? Najczęściej interpretuje się, że złoto to dar królów, więc symbol królewskiej godności Chrystusa. Kadzidło podkreśla jego boskość. Mirra symbolizuje zapowiedź cierpienia, bo jest gorzka w zapachu. Ma także nawiązywać do człowieczeństwa Chrystusa: Króla, Boga, ale i istoty ludzkiej.
PaSe / opr. LisA
Fot. James Tissot, Public domain, via Wikimedia Commons, na zdj. Podróż Magów, James Tissot.
