W Lublinie upamiętniono 45. rocznice Lubelskiego Lipca. 8 lipca 1980 roku w zakładach WSK PZL-Świdnik rozpoczął się strajk robotników. Domagali się oni godnych płac oraz lepszych warunków pracy. Później do protestujących dołączyli pracownicy innych zakładów na Lubelszczyźnie.
16 lipca w lokomotywowni rozpoczął się strajk lubelskich kolejarzy. Kolejarze domagali się m.in. podwyżki poborów, zrównania zasiłków rodzinnych z milicją i wojskiem, a także wprowadzenia dodatku drożyźnianego. Pierwszego dnia protestowało 800 osób.
– To, co się działo w Lublinie, poprzedziło wydarzenia sierpniowe – mówi reprezentujący na uroczystościach Prezydenta Rzeczpospolitej Andrzeja Dudę jego doradca Marek Rymsza. – W lipcu 1980 w regionie lubelskim strajk kolejarzy nie był pierwszy, ale w momencie gdy stanęły pociągi, nie dało się dłużej tych protestów ukryć. Nie było wówczas mediów społecznościowych, Internetu, a media były całkowicie podporządkowane nomenklaturze, ale kiedy zabrakło pociągów stało się to nie do ukrycia. Zaczęto pisać, pojawiły się materiały. To było wielkie zwycięstwo strajku kolejarskiego, że media pisały o tym, co jest ważne dla ludzi, a niekoniecznie dla władzy.
– Ludzie byli niezadowoleni z sytuacji politycznej – mówi Zdzisław Koguciuk, współorganizator strajku na terenie lokomotywowni PKP w Lublinie. – Zaczęliśmy pisać postulaty. Na drugi dzień trzeba było je odczytać. Ale każdy się bał i padło na mnie. Przyszły zapakowane paczki z drukarni i wszedłem na nie . po raz pierwszy doświadczyłem czegoś takiego, że człowiekowi nogi się łamią, że nie może ustać. Wszystko było obstawione milicją i wojskiem.
Uroczystości 45. rocznicy Lubelskiego Lipca w Lublinie trwały przez całą niedzielę (20.07). Najpierw upamiętniono strajk kolejarzy przed pomnikiem Doli Kolejarskiej. Zorganizowano też obchody pod Pomnikiem Wdzięczności w Lublinie i zostały złożone kwiaty przy pomniku bł. ks. Jerzego Popiełuszki. Później odprawiono uroczystą mszę w archikatedrze lubelskiej, a następnie galę w Centrum Kongresowym Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie.
CZYTAJ: „Zdemontowali system komunistyczny”. 45 lat od Lubelskiego Lipca
Protesty, określane dziś jako Lubelski Lipiec, rozpoczęły się 8 lipca 1980 roku w WSK Świdnik, gdy robotnicy dowiedzieli się o podwyżce cen w zakładowej stołówce. (Wcześniej 26 czerwca 1980 roku doszło do strajku w WSK Tomaszów Lubelski). W kilka dni strajki objęły całą Lubelszczyznę. Według danych „Solidarności” brało w nich udział ponad 150 zakładów pracy, w tym 90 w Lublinie, i około 80 tysięcy pracowników. Strajkujący nie wychodzili na ulice i nie organizowali żadnych protestów na terenie miasta. Pozostawali w oflagowanych zakładach pracy, gdzie załogi organizowały wiece, wybierały swoich przedstawicieli do rozmów z dyrekcją zakładu i wyznaczały służbę porządkową.
CZYTAJ: „Ten strajk był znamienny”. Lubelski Lipiec na wystawach [ZDJĘCIA]
Za datę zakończenia strajków Lubelskiego Lipca ‘80 przyjmuje się 25 lipca 1980 roku, ale pierwsze protesty zaczęły wygasać już po 20 lipca. Komuniści podpisywali porozumienia, obiecując podwyżki płac i poprawę warunków pracy, a także – tak jak w lokomotywowni lubelskiej – zgodę na tworzenie niezależnych rad zakładowych.
CZYTAJ: Chodziło nie tylko o „kotleta”. Rok 1980 rozpoczął się w Świdniku [ZDJĘCIA]
Ale później protesty rozlały się na Wybrzeże i inne części Polski, doprowadzając do podpisania porozumień sierpniowych z komunistycznym rządem w Stoczni Gdańskiej i powstania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”.
InYa / opr. ToMa
Fot. Iwona Burdzanowska