Doktor Tomasz Sieniow z Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II został wyróżniony prestiżową nagrodą imienia Pawła Włodkowica. Dostrzeżona została odwaga, z jaką dr Tomasz Sieniow sprzeciwia się dezinformacji na temat migrantów i uchodźców.
Dr Sieniow działa w ramach Rady do Spraw Migrantów i Uchodźców przy Konferencji Episkopatu Polski, jest prezesem zarządu Instytutu na Rzecz Państwa Prawa.
CZYTAJ: Naukowiec z KUL wyróżniony Nagrodą RPO im. Pawła Włodkowica
Z nagrodzonym rozmawiał Wojciech Brakowiecki:
– Problemem w Polsce jest niezrozumienie sytuacji uchodźców i imigrantów, dlatego też działalność pomocy prawnej i popularyzacja wiedzy na temat uchodźstwa i imigracji jest istotna. Myślę, że ta nagroda w jakiejś mierze zauważa naszą działalność jako Instytutu na rzecz Państwa Prawa w tym obszarze – mówi dr Tomasz Sieniow.
Wschodnia granica jest uszczelniona problem uchodźców na forum Unii Europejskiej dla Polski właściwie został rozwiązany, to gdzie leży problem?
– To, że na forum Unii Europejskiej ustalono, że w przyszłym roku Polska będzie zwolniona z mechanizmów solidarnościowych wobec innych państw członkowskich, nie znaczy, że prawa osób, które nie są obywatelami polskimi, są w naszym kraju dobrze chronione. Skupiamy się na tym, aby były one lepiej chronione, niż do tej pory – wyjaśnia dr Tomasz Sieniow.
Gdzie są najpoważniejsze problemy czy bariery? To są bariery bardziej prawne czy mentalnościowe?
– Jesteśmy prawnikami, więc skupiamy się bardziej na pomocy w przeskakiwaniu barier prawnych. Gdzie nie spojrzymy, tam może być lepiej. Dotyczy to na przykład kwestii ustalenia statusu osób ze statusem UKR (legalizującym pobyt w Polsce – red.) dla obywateli Ukrainy po marcu 2026, kiedy przestaną być stosowane dla nich specjalne warunki, które dotychczas były stosowane w całej Europie. Musimy być gotowi na to, żeby pomóc w legalizacji pobytu tych osób. Po drugie, od marca tego roku zawieszono prawo do azylu na granicy polsko-białoruskiej, co paradoksalnie dotyczy całego naszego kraju. Bo jeżeli ktoś, kto kiedyś przekroczył granicę polsko-białoruską, zostanie złapany na granicy polsko-niemieckiej, jemu też się odmawia tego prawa. W praktyce wiąże się to z wieloma poważnymi problemami. No i trzecia rzecz – Polska skutecznie implementowała dyrektywę powrotową, od dawna ograniczając prawa osób deportowanych. To prowadzi także do nieszczęść ludzkich. Staramy się w to włączać, żeby minimalizować skutki tego typu złej legislacji – stwierdza dr Tomasz Sieniow.
Muszę pana zapytać o tę płaszczyznę, gdzie prawo często spotyka się z polityką.
– To jest bardzo ciekawe. Wydaje nam się, że my jako prawnicy angażujemy się w sprawy uchodźców z tym większym zaangażowaniem, kiedy działamy na przekór demagogicznie wypowiadającym się politykom. Bowiem od polityków oczekiwalibyśmy częściej roztropności i tłumaczenia trudnych zjawisk w taki sposób, żeby nie proponować prostych rozwiązań. Ale niestety w polityce od wielu lat starają się nas w pewnym sensie omamić tym, że te zjawiska da się w sposób prosty przeskoczyć i wyprostować. A tak nie jest. Kwestia integracji, kwestia zapewniania praw imigrantów, to są sprawy, które wymagają zaangażowania, zrozumienia, a także pracy ze społeczeństwem przyjmującym, z Polakami. Bo w naszym kraju mamy 2,5 miliona osób urodzonych za granicą, czy to uchodźców, czy imigrantów. Tu nie chodzi o przyjmowanie nowych osób z zagranicy, ale o to, żeby pomóc nam stanowić jedno społeczeństwo w przyszłości. Bo te osoby tak z dnia na dzień przecież z Polski nie wyjadą. Będą tutaj i trzeba im pomagać – mówi dr Tomasz Sieniow.
Tymczasem jeżeli w to angażuje się polityka, to mamy właściwie podejście zero-jedynkowe i do tego całą masę manipulowania informacją?
– Tak, jeżeli miesza się w to polityka, dzieją się dwie rzeczy. Z jednej strony my jako Polacy jesteśmy przekonani, że problem inaczej wygląda, niż w rzeczywistości, więc żyjemy w lęku, uważamy, że nasze bezpieczeństwo jest zagrożone i konieczne są nadzwyczajne środki w tym zakresie. Po drugie, jeżeli miesza się w to polityka, wtedy funkcjonariusze publiczni, którzy decydują o pewnych kwestiach wobec uchodźców czy imigrantów, działają na zapotrzebowanie polityków i wydają decyzję, które są niezgodne z prawem, ale są zgodne z poleceniem ich szefów. I to jest bardzo niebezpieczne – mówi gość Radia Lublin.
Ale bardzo często jesteśmy wręcz bombardowani obrazami z Europy Zachodniej, gdzie imigranci wchodzą w konflikty z prawem.
– Te obrazy są jeszcze bardziej widoczne w mediach społecznościowych. Czasem nawet są to obrazy generowane przez sztuczną inteligencję, czy przez jakieś ośrodki próbujące poróżnić nas, w Europie. Nie twierdzę, że tak się w rzeczywistości nie dzieje, bo integracja migrantów to jest duże wyzwanie dla każdego państwa członkowskiego. Natomiast to, co staramy się w tej chwili wdrożyć w Polsce, to skupienie się wyłącznie na bezpieczeństwie, bez działań integrujących. Działania integrujące zostały wstrzymane, politycy bali się wdrażać centra integracji dla cudzoziemców, których celem było skupienie się na lepszym włączeniu cudzoziemców w społeczeństwo polskie, zwłaszcza cudzoziemców ze wschodu. Jeżeli nie zrobimy naprawdę poważnych działań w celu lepszego przyjęcia cudzoziemców w Polsce, to spowoduje u nas takie same problemy społeczne, jakie występują we Francji czy w Szwecji. Bo osoby, które są zepchnięte na margines, szybciej się radykalizują, tworzą się getta i właśnie wtedy mamy do czynienia z takimi problemami, przed którymi politycy przestrzegają. Jest to więc samospełniająca się przepowiednia. Mając od niedawna to wyzwanie, mamy szansę na zintegrowanie tych osób. Ale jeżeli nie będziemy robić tego odważnie, nie będziemy przeznaczać na to środków, które są niezbędne, ale które pochodzą z podatków płaconych przez cudzoziemców, wtedy zaniedbamy jedno z najważniejszych zadań państwa – uważa dr Tomasz Sieniow.
W takim razie jaką lekcję mamy do odrobienia na teraz?
– Myślę, że każdy z nas na płaszczyźnie osobistej powinien jednak zadać sobie pytanie: „czy znam kogoś, kto jest z zagranicy i jaka jest moja relacja z nim”. I nie przekładać tego, co widzi w telewizji, czy w mediach społecznościowych, na tę relację osobistą. Bowiem kiedy zapytamy ludzi, czy mają znajomych czy sąsiadów, którzy są z zagranicy, wielu powie: „tak, mam, to są fajni ludzie”. Natomiast kiedy patrzymy przez pryzmat mediów i widzimy to w abstrakcyjnej skali, wtedy zaczynamy się bać. Jako ludzie powinniśmy być bardziej otwarci i gotowi na spotkanie z inną kulturą, a jako państwo polskie powinniśmy na pewno wprowadzić działania integracyjne dla cudzoziemców, którzy tutaj budują naszą gospodarkę i nasze społeczeństwo – dodaje gość Radia Lublin.
Nagroda imienia Pawła Włodkowica przyznawana jest corocznie przez Rzecznika Praw Obywatelskich w uznaniu za bezkompromisową obronę podstawowych wartości i prawd, nawet wbrew zdaniu i poglądom większości.
WB / opr. ToMa
Fot. archiwum RL
Pliki dźwiękowe
Z Tomaszem Sieniowem rozmawiał Wojciech Brakowiecki
