XVII edycja otwartych wykładów z historii sztuki 2025/2026 – „Krytyka obrazu. Od Platona do Visual Studies”

Miejska Biblioteka Publiczna w Lublinie, Instytut Nauk o Kulturze UMCS oraz Lubelskie Towarzystwo Zachęty Sztuk Pięknych zapraszają na XVII edycję otwartych wykładów z historii sztuki 2025/2026 pt. „Krytyka obrazu. Od Platona do Visual Studies„.

Tegoroczny projekt trwa od 1 października 2025 roku do 10 czerwca 2026 roku. Wykłady stanowią kompendium wiedzy niezbędnej każdemu, kto interesuje się sztuką i kulturą europejską i światową.

Wykłady odbywają się w Filii nr 2 MBP, ul. Peowiaków 12, w wyznaczone środy o godz. 17.30.

„Problem obrazu, niekoniecznie obrazu w sensie artystycznego wytworu, stał się jednym z najważniejszych zagadnień poruszanych dziś w historii sztuki i innych naukach humanistycznych. Nierzadko zainteresowanie obrazem wynika z krytyki historii sztuki jako dziedziny wiedzy. Obraz i jego znaczenie, jego oddziaływanie na widza, sposoby jego powstawania, były przedmiotem krytycznej refleksji od niepamiętnych czasów.
Platon w swoich dialogach wielokrotnie podnosił kwestię obrazu, kwestię naśladowania, tworzenia podobizn, poddając te wszystkie problemy głębokiej i wszechstronnej krytyce. Platon wysunął szereg argumentów natury poznawczej, etycznej, ontologicznej, podważając status oraz poznawcze roszczenia sztuki tworzenia wizerunków. Zarzuty Platona do dziś dnia są przedmiotem niesłabnącego zainteresowania. W dziejach kultury europejskiej wciąż pojawiały się postawy niechętne w stosunku do obrazów. Dziś szeroko zakrojone studia o charakterze interdyscyplinarnym, a „visual studies” do nich należą, odnoszą się do kwestii obrazów, obrazowości, wizualności, poddając krytyce sam proces widzenia – widzenie nie jest procesem neutralnym, ale raczej wiązką różnych aspektów, będących wytworem kultury i rozmaitych postaw ideologicznych. Obrazy nie tyle odzwierciedlają jakąś rzeczywistość, ile ją tworzą, realizując rozmaite funkcje i służąc prymatowi sprzecznych interesów. Ruskinowski model „niewinnego oka” stał się przykładem charakterystycznego złudzenia, potwierdzeniem iluzoryczności mitu o istnieniu niezaangażowanego widzenia.
Niniejszy cykl wykładów zostanie poświęcony analizie wariacyjnie powracającej w kulturze Europy krytyce obrazu, krytyce widzenia, która ma na celu odsłonięcie pozaobrazowych źródeł tworzenia wizualności, kształtującej właśnie nasz stosunek do rzeczywistości i przeszłości.
Szeroka i zróżnicowana tematyka oraz odmienne perspektywy badawcze pozwolą ukazać, jak złożonym i fascynującym zagadnieniem jest pozornie oczywista praktyka tworzenia i posługiwania się obrazami.”

prof. Ryszard Kasperowicz