Obchody 45. rocznicy Świdnickiego Lipca rozpoczną się w piątek (11.07) w Świdniku. 8 lipca 1980 roku pracownicy WSK PZL-Świdnik rozpoczęli strajk, spowodowany kryzysem gospodarczym, brakiem podstawowych produktów w sklepach, podwyżkami cen, arogancją i zakłamaniem władzy.
POSŁUCHAJ PODCASTU:
Na początku był lipiec
Bezpośrednią przyczyną strajku były podwyżki cen podstawowych artykułów wprowadzone 1 lipca 1980 roku.
– Ale przyczyny były głębsze, a wynikały z błędów polityki ekipy Gierka, między innymi ciężkich warunków, w jakich funkcjonowały rodziny robotnicze – wyjaśnia historyk dr hab. Ewa Rzeczkowska z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. – Protestujący domagali się po pierwsze podwyżki wynagrodzeń, obniżki, w ogóle niewprowadzenia ostatecznie, tych podwyżek na ceny produktów żywnościowych i poprawy warunków pracy w przedsiębiorstwach. To wydaje nam się z perspektywy współczesnych lat absolutnie niezrozumiałe, wręcz kuriozalne, że ludzie prosili w postulatach o np. dostęp do mydła w łaźniach zakładowych, o możliwość skorzystania z ręcznika. Dziś to absolutnie wręcz nieprawdopodobne, ale wtedy tak było.
CZYTAJ: 45 lat temu rozpoczął się strajk robotników w WSK Świdnik – Lubelski Lipiec ’80
W ciągu kilkunastu dni fala strajków w naszym regionie objęła ponad 150 zakładów pracy i około 80 tysięcy pracowników. Poprzedziły one strajki na Wybrzeżu, które doprowadziły do podpisania porozumień sierpniowych i powstania Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego ”Solidarność”.
Władza wprowadziła blokadę informacyjną
W lokalnej prasie do 18 lipca nie ukazały się żadne wiadomości na temat protestów.
– Ludzie dowiedzieli się, że coś się dzieje, gdy kolejarze zatrzymali pociągi i gdy stanęło MPK Lublin i nie wyjechały autobusy – mówi historyk dr hab. Ewa Rzeczkowska z Instytutu Historii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. – Kiedy do protestu dołączyli się pracownicy zakładów dostarczających produkty żywnościowe do sklepów, to wtedy można był naocznie zobaczyć, że coś się dzieje. Powiem taką ciekawostkę, że Mieczysław Rakowski – komunistyczny aparatczyk, wieloletni redaktor naczelny tygodnika „Polityka” – w swoich zapiskach napisał, że wiedzę o strajkach w Lublinie czerpał z BBC. Wręcz komentował, że w naszej prasie było nic, zwykły codzienny bełkot.
Za datę zakończenia strajków Lubelskiego Lipca ‘80 przyjmuje się 25 lipca 1980 roku, ale pierwsze protesty zaczęły wygasać już po 20 lipca. Komuniści podpisywali porozumienia, obiecując podwyżki płac i poprawę warunków pracy, a także – tak jak w lokomotywowni lubelskiej – na tworzenie niezależnych rad zakładowych.
Komuniści nie zapomnieli jednak robotnikom strajków. Już we wrześniu lubelska bezpieka „założyła” sprawę obiektową o kryptonimie „Związek”, czyli rozpoczęła inwigilację tworzącego się zarządu regionu przyszłej lubelskiej Solidarności. Uczestnicy protestów trafili na listy Służby Bezpieczeństwa jako element wrogi i przewidziany do internowania w czasie stanu wojennego.
Uroczystości w Świdniku rozpoczną się od złożenia kwiatów i okolicznościowych wystąpień przy pomniku „Świdnickiego Lipca” na terenie PZL-Świdnik o godzinie 10.00. Po południu – od 14.00 – na placu Konstytucji 3 maja zaplanowano atrakcje dla dzieci i występy artystyczne. Zaśpiewają Monika Kowalczyk i Natalia Szroeder.
Obchody 45. rocznicy Świdnickiego Lipca potrwają do niedzieli 13 lipca.
MaK / opr. ToMa
PROGRAM OBCHODÓW:
11 lipca | Teren PZL-Świdnik
godz. 10.00 – Złożenie kwiatów i okolicznościowe wystąpienia przy pomniku „Świdnickiego Lipca”
11 lipca | Plac Konstytucji 3 maja
godz. 14.00-19.00 – Dmuchane miasteczko dla dzieci – teren przy muszli koncertowej CUS
godz. 18.00 – Monika Kowalczyk
godz. 20.00 – Natalia Szroeder
12 lipca | Plac Konstytucji 3 maja
godz. 14.00-19.00 – Dmuchane miasteczko dla dzieci – teren przy muszli koncertowej CUS
godz. 18.00 – Świdnik Gospel Choir – „Opowieść o Lipcu ‘80”
godz. 20.00 – Lombard – widowisko muzyczno-multimedialne „Roads to freedom”
13 lipca | Kościół pw. NMP Matki Kościoła
godz. 10.00 – msza święta