Chełm z nich słynie. Niedawno zostały okrzyknięte przez czytelników National Geographic cudem Polski. Chodzi oczywiście o Chełmskie Podziemia Kredowe.
Przyciągają tłumy turystów zarówno z Polski, jak i ze świata. Niektórzy wchodzą do nich dla spowitych w półmroku kredowych korytarzy, a inni dla Ducha Bielucha – strażnika i opiekuna podziemi, który pilnuje ukrytych tam skarbów!
Fot. Ten plik został stworzony i dodany przez Wikipedystę:SzaterSzater Wikimedia Commons Polska Wikipedia, Public domain, via Wikimedia Commons
Kredowy labirynt w sercu miasta
Być w Chełmie i nie zwiedzić Podziemi Kredowych, to jak być w Rzymie i nie odwiedzić Koloseum. Zwłaszcza że ta atrakcja to ewenement na skalę Europy.
Fot. podziemiakredowe.com.pl
Jak podają źródła, kredę zaczęto wydobywać tam w średniowieczu. Najstarsze tunele zlokalizowane są w okolicy góry zamkowej. Chełmianie najpierw wydobywali kredę wprost z piwnic, a potem ją sprzedawali. Jak potwierdzają dokumenty, chełmskiej kredy używano np. w Krakowie. Wykorzystywano ją w budownictwie, ceramice i przemyśle farbiarskim. Jednak to nie była jedyna funkcja kredowych podziemi, bowiem tunele służyły za magazyn na zapasy, a także jako schronienie podczas napadów i wojen.
Największy rozwój kredowego górnictwa przypada na przełom wieku XVII i XVIII. To właśnie wtedy na 100 domów, które znajdowały się w centrum miasta, aż 80 miało wejście do podziemi. Takie wejścia – według zachowanych dokumentów – nazywano szyjami murowanymi.
Z upływem czasu pojedyncze wyrobiska połączyły się i stworzyły podziemny labirynt, który ciągnął się przez wiele kilometrów. Sieć korytarzy miała obejmować całe centrum Chełma, a nawet wychodzić poza granice miasta.
Fot. Miasto Chełm FB
Obecnie trasa udostępniona zwiedzającym ma ok. 2 kilometry długości i położona jest pod centralną częścią starego miasta.
Wyrobiska na głębokości 20 metrów
Pierwotnie wyrobiska położone były na kilku poziomach, na głębokości sięgającej ponad 20 metrów. W wyniku załamywania się sklepień powstały duże pomieszczenia, zwane komorami. Warto wspomnieć o niespotykanej technice pozyskiwania surowca oraz charakterystycznym tylko dla chełmskiej kopalni kredy zabezpieczeniu wyrobisk.
Fot. Jacek Karczmarz, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Prace wydobywcze trwały do XIX wieku, potem je ograniczono, a na początku XX wieku całkowicie zakazano. Taką decyzję podjęły władze miejskie ze względu na bezpieczeństwo chełmian.
Zwiedzanie z Duchem Bieluchem
Fot. archiwum RL
W latach 70. XX wieku, po przystosowaniu wybranych fragmentów korytarzy do potrzeb turystycznych, udostępniono do zwiedzania trasę turystyczną. Dzisiaj więc można przemierzyć kredowe podziemia i spotkać Ducha Bielucha – opiekuna Chełmskich Podziemi Kredowych i strażnika ukrytych tam skarbów.
Według legendy jest on duchem widniejącego na herbie Chełma białego niedźwiedzia, z którym związana jest jedna z najsłynniejszych legend.
Fot. samorzad.gov.pl/web/miasto-chelm
Jak czytamy na stronie Chełmskich Podziemi Kredowych: „W czasach przedchrześcijańskich, na szczycie Chełmskiej Góry, pod trzema wielkimi dębami, w kredowej jaskini mieszkał potężny brunatny niedźwiedź. Przebywając ciągle w kredowej jaskini, nabrał pięknej białej barwy. Mieszkańcy grodu powoli przyzwyczaili się do tego osobliwego sąsiada. Początkowo z obawą, później z respektem i szacunkiem traktowali sąsiedztwo olbrzymiego dzikiego zwierza. Obok zbudowano chram (pogańską świątynie), gdzie oddawano cześć pogańskim bogom, a młode kapłanki strzegły wiecznego świętego ognia. Pewnego razu niespodziewanie na mieszkańców Chełma napadli dzicy najeźdźcy. Spalili osiedle i chcieli zdobyć święty ogień. Gdy obrońcy ulegli już przewadze wroga, pojawił się biały niedźwiedź i rozgromił napastników. Zmęczony walką stanął na chwilę pomiędzy trzema dębami, a zachodzące słońce dziękczynnie malowało złotem drzewa, zwierzę i przestrzeń. Od tego czasu biały niedźwiedź pomiędzy trzema dębami stał się godłem Chełma”.
Inne atrakcje w Chełmie, które warto zobaczyć!
Będąc w centrum Chełma, warto również zajrzeć na plac dr. Łuczkowskiego, do Bazyliki Narodzenia NMP w Chełmie czy Muzeum Ziemi Chełmskiej.
Podziemia Kredowe w Chełmie / podziemiakredowe.com.pl / RL / opr. AKos
Fot. Podziemia Kredowe w Chełmie FB