Przy synagodze w Łęcznej odsłonięty został pomnik upamiętniający ofiary Zagłady. Monument poświęcony jest pamięci więźniów łęczyńskiego getta, brutalnie zamordowanych jesienią 1942 roku i pochowanych w pobliżu łęczyńskiej synagogi. Z 1000 ofiar udało się ustalić nazwiska 260, zostały one przeczytane podczas ceremonii odsłonięcia pomnika.
– Jesteśmy obok głównej drogi łęczyńskiej – mówi biskup Mieczysław Cisło. – Po drugiej stronie jest kościół katolicki, a po tej stronie drogi jest synagoga. Te dwie świątynie reprezentują dwie wspólnoty. Kościół reprezentuje Polaków, chrześcijan, a synagoga społeczność żydowską. Wszyscy byli dziećmi tej samej ziemi, byli rodakami, kochali tę ziemię. Przyszedł taki moment, kiedy ich zabrakło.
Forma monumentu nawiązuje do macewy, czyli żydowskiego nagrobka.
– Pomnik składa się z trzech części – mówi Agnieszka Nieradko z Fundacji Zapomniane. – Na dwóch kamiennych częściach mówimy o tym, czyjej pamięci jest on poświęcony, a w środku znajduje się szklana tablica z tymi nazwiskami, które udało nam się odtworzyć. Zginęło tu ok. 900 osób. Udało nam się odtworzyć nazwiska 250-260 osób, które zginęły albo tu przy synagodze w egzekucji jesienią 1942 roku, albo ogólnie na terenie Łęcznej w różnych innych egzekucjach, które odbywały się w trakcie istnienia getta łęczyńskiego. Te nazwiska udało nam się odtworzyć z zasobów Instytutu Yad Vashem oraz polskich archiwów.
– Przywracamy pamięć o tych ludziach – mówi członek zarządu Żydowskiej Gminy Wyznaniowej w Warszawie, Witold Wrzesiński. – Upamiętniamy ludzi, którzy zostali pozbawieni podstawowej rzeczy w judaizmie, czyli rytuału związanego z pogrzebem. Ci ludzie są wymienieni na tym pięknym pomniku. Znamy ich imiona i nazwiska. W ten sposób przywracamy pamięć o nich, która miała być wymazana.
W uroczystym odsłonięciu pomnika wzięli udział potomkowie łęczyńskich Żydów. – Jesteśmy w miejscu znanym z opowieści mojego dziadka – mówi Agnieszka Litman. – Kiedy tu przyjeżdżaliśmy, to dziadek zawsze pokazywał synagogę, gdzie stał dom, gdzie chodził do chederu. Miał duży sentyment do tego miejsca, często tu wracał. Jednocześnie jest to miejsce, w którym duża część naszej rodziny straciła życie.
Psalm 130 odmówił w języku hebrajskim Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich. Za żydowskich mieszkańców Łęcznej zamordowanych przez Niemców w czasie II wojny światowej modlił się też ordynariusz Prawosławnej Diecezji Lubelsko-Chełmskiej, arcybiskup Abel.
W uroczystym odsłonięciu pomnika wzięli udział potomkowie żydowskich mieszkańców Łęcznej. Obok monumentu ustawiona została tablica, na której opisane są tragiczne losy żydowskich mieszkańców Łęcznej zamordowanych przez Niemców w czasie II wojny światowej.
Pomnik powstał z inicjatywy Fundacji Zapomniane.
MaK / opr. WM
Fot. Piotr Michalski