Na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie zostały złożone prochy śp. Edwarda Henryka Lewińskiego-Grende ps. „Radek Michał”. Był on żołnierzem Narodowych Sił Zbrojnych, brał udział w akcjach zbrojnych na terenie Lublina, walczył także w powstaniu warszawskim. Podczas II wojny światowej opuścił kraj, nigdy na stałe nie wrócił do Polski.
– Mój ojciec zawsze chciał wrócić do swojego rodzinnego kraju – mówi syn zmarłego Mark Lewinski-Grende. – Był prawdziwym patriotą Polski. Nie należał do Anglii. Ze względu na wojnę musiał przebywać w Anglii. Po wojnie nie mógł wrócić do Polski. Kiedy tu był, mój ojciec czuł się, jakby był w domu. A więc dla mnie przyniesienie jego prochów oznacza, że znów jest w domu, na zawsze.
– Dla całej naszej rodzinny to bardzo wzruszający moment, wiemy, że dla ojca to było bardzo ważne – mówi córka zmarłego, Mariana Lewinski-Grende. – On absolutnie kochał Polskę. Zawsze chciał być w Polsce, ale kiedy byli tu komuniści, nie mógł wrócić; był tym załamany. Zawsze wspominał, jakie to było piękne, jak mógł pływać w polskich rzekach. Zawsze mówił do mnie: bardzo chciałbym, żebyś przyjechała i wszystko zobaczyła. Bezgranicznie uwielbiał Polskę.
– Edward Henryk Lewiński-Grende urodził się w Lublinie – przypomina historyk Mateusz Zimny. – Był uczniem „Zamoja”. Podczas okupacji zaangażował się w konspirację. Najpierw jako żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych, a 1943 roku uciekł do Warszawy, gdzie zaangażował się w działania konspiracyjne. W 1944 roku, w sierpniu, wziął udział w powstaniu warszawskim. Czterokrotnie ranny.
– Ci ludzie na obczyźnie mieli bardzo ciężkie życie – mówi jeden z wolontariuszy, Waldemar Waśkiewicz. – To były dla nich wielkie dramaty. To była szarość, ciemność, głód, lęk i strach. To bardzo bolesne, że ktoś walczy o wolność Polski i nie może do niej wrócić. To bardzo przykre.
CZYTAJ: Ostatnie pożegnanie bohatera. Weteran spod Monte Cassino spoczął w Międzyrzecu Podlaskim [ZDJĘCIA]
Edward Henryk Lewiński-Grende ps. „Radek Michał” zmarł w 1995 roku. W 2021 został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta RP Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej.
InYa / opr. PrzeG
Fot. archiwum
