Przed Pomnikiem Wdzięczności przy Drodze Męczenników Majdanka w Lublinie upamiętniono 43. rocznicę podpisania porozumień sierpniowych.
– Byliśmy państwem o ustroju socjalistycznym i 43 lata temu znaleźli się tacy, którzy – pomimo zagrożenia – chcieli upomnieć się o naszą niepodległość – podkreśla przewodniczący zarządu Środkowo-Wschodniego NSZZ „Solidarność”, Marian Król. – Władza, która mieniła się wtedy „ludową” i „robotniczo-chłopską” potrafiła co najwyżej pałować tych, którzy próbowali cokolwiek zmienić, którzy dopominali się o prawa człowieka i sprawiedliwe traktowanie.
O 19:00 w archikatedrze lubelskiej rozpoczęła się msza w intencji wszystkich żyjących i zmarłych, którzy działali w ruchu solidarnościowym oraz na rzecz wolności ojczyzny.
Dzień Solidarności i Wolności – obchodzony 31 sierpnia – upamiętnia zryw „Solidarności” z 1980 roku.
CZYTAJ: Multimedialnie o powstaniu. Wyjątkowa wystawa w Lublinie [ZDJĘCIA]
Tak rodziła się „Solidarność”
31 sierpnia 1980 roku o godzinie 16.40, po 18 dniach strajku okupacyjnego w Stoczni Gdańskiej, po przystąpieniu do protestów solidarnościowych 700 zakładów pracy z całej Polski, a także po wielu dniach żmudnych negocjacji strajkujących ze stroną rządową, zostało podpisane historyczne porozumienie, otwierające drogę do powstania „Solidarności” i rozpoczynające przemiany ustrojowe w Polsce.
Pod wpływem strajków komunistyczne władze zgodziły się między innymi na: utworzenie niezależnych i samorządnych związków zawodowych, prawo do strajku, budowę pomnika ofiar grudnia 1970 roku, transmisje niedzielnych mszy św. w Polskim Radiu i ograniczenie cenzury.
Decydujące znaczenie w osiągnięciu porozumienia miał rozpoczęty 14 sierpnia strajk w Stoczni Gdańskiej (wtedy im. Lenina), który rozszerzył się na pozostałe stocznie, porty, komunikację miejską i niektóre zakłady przemysłowe. To właśnie w Stoczni Gdańskiej, poza postulatami ekonomicznymi, wysunięto również żądania o charakterze politycznym. Sformułowano 21 postulatów, dotyczących między innymi powołania niezależnych od partii i pracodawców wolnych związków zawodowych, co stało się potem punktem wyjścia do utworzenia NSZZ „Solidarność”, a także zagwarantowania prawa do strajku, uwolnienia więźniów politycznych, przywrócenia do pracy ludzi zwolnionych po strajkach w 1970 i 1976 roku i ograniczenia cenzury.
Za symboliczną datę podpisania porozumień sierpniowych przyjmuje się właśnie 31 sierpnia – podpisanie porozumienia w Gdańsku. Dzień wcześniej podobne porozumienie podpisano w Szczecinie, 3 września w Jastrzębiu-Zdroju, a 11 września w Hucie Katowice w Dąbrowie Górniczej.
Wielkim osiągnięciem strajkujących była zgoda rządu na utworzenie „Solidarności”. Związek został zarejestrowany 10 listopada 1980 roku. Wkrótce liczył niemal 10 milionów członków. Organizacje związkowe powstały we wszystkich przedsiębiorstwach i instytucjach – władze nie dopuściły tylko do ich utworzenia w Wojsku Polskim i Milicji Obywatelskiej. Gdy 13 grudnia 1981 roku generał Wojciech Jaruzelski zdecydował o wprowadzeniu stanu wojennego, „Solidarność” została zawieszona, a w październiku 1982 roku zdelegalizowana. Był to okres prześladowań opozycji i działalności podziemnej. Związek został ponownie zarejestrowany w wyniku ustaleń Okrągłego Stołu w kwietniu 1989 roku.
W 2005 roku Sejm ustanowił 31 sierpnia świętem państwowym. Jest to Dzień Solidarności i Wolności.
ŁuM / IAR / opr. ToMa
Fot. Iwona Burdzanowska