Laboratorium Tradycji Kolędniczych Lubelszczyzny

Stowarzyszanie „Nasz Piast” w Lublinie (organizator Laboratorium) od 2008 roku organizuje Ogólnopolski Przegląd Zespołów i Grup Kolędniczych, w którym uczestniczą zespoły z województw: lubelskiego, podkarpackiego, mazowieckiego, łódzkiego, świętokrzyskiego oraz małopolskiego.

Długoletnie doświadczenie organizacji Przeglądu pozwoliło zdefiniować problem jakim jest zanikanie obrzędów kolędniczych na terenie województwa. Z roku na rok również zgłasza się coraz mniej zespołów/grup prezentujących różne formy kolędnicze takie jak: kolędowanie z gwiazdą, czy chodzenie z kozą, z herodem i inne zwyczaje dawnej wsi okresu bożonarodzeniowego.

Odpowiadając na powyższy problem zarząd Stowarzyszenie „Nasz Piast” podjął decyzję o powołaniu Laboratorium Tradycji Kolędniczych Lubelszczyzny (LTKL) z udziałem ekspertów, badaczy, praktyków kierując jego ofertę edukacyjną do przedstawicieli grup i zespołów uczestniczących w przeglądzie oraz wszystkich tych, którzy chcą tworzyć na terenie swoich wsi grupy kolędnicze, dokumentować dziedzictwo kulturowe, poznawać tradycje bożonarodzeniowe swoich miejsc i inspirować się tradycją ludową w działaniach animacyjnych.

Cele Laboratorium:

1. Docenienie i popularyzacja działalności edukacyjno-animacyjnej grup mieszkańców zrzeszonych i niezrzeszonych z terenu Lubelszczyzny zainspirowanych dziedzictwem kulturowym swoich miejsc zamieszkania. Umożliwienie im podniesienia poziomu wiedzy na temat tradycji kolędniczych z ich terenów;
2. Zainicjowanie powołania nowych i/lub reaktywowania dawnych grup kolędników i zespołów śpiewaczych, poszukiwanie nowego repertuaru;
3. Rozbudzenie wśród uczestników Laboratorium potrzeby żywego, autentycznego “chodzenia po kolędzie” z wykorzystaniem lokalnych strojów, muzyki, śpiewu – edukacja w kierunku odtwarzanie całościowego kontekstu kolędniczego;
4. Integracja przedstawicieli rożnych grup/zespołów kolędniczych pochodzących z odległych od siebie stron Lubelszczyzny – wymiana doświadczeń́, współpraca, wzajemne inspirowanie się̨ kulturą ludową.

Kadra Laboratorium:

Profesor dr hab. Jan Adamowski
Od początku swojej pracy naukowej związany jest z UMCS w Lublinie, jest uznanym w środowisku językoznawcą̨, folklorystą, badaczem kultury. Jego zainteresowania naukowe obejmują̨ szeroki wachlarz problemów, począwszy od etnolingwistyki, poprzez komunikację niewerbalną (mała architektura sakralna i semiotyka cmentarza), po problemy kultury tradycyjnej (np. folklor i pisarstwo ludowe, religijność i obrzędowość doroczna i rodzinna; zwyczaje i wierzenia, regionalizm) i zagadnienia dotyczące wschodniego pogranicza kulturowego

Dr Agnieszka Szokaluk-Gorczyca
Od 2000 roku bada, dokumentuje i praktykuje śpiew tradycyjny z Lubelszczyzny, uczennica wybitnych wiejskich śpiewaczek z Roztocza, Podlasia, Chełmskiego. Współautorka wydawnictw książkowych, płyt i internetowych encyklopedii muzyki tradycyjnej Roztocza i Polesia. Jako śpiewaczka brała udział w licznych projektach scenicznych, płytowych, filmowych (m.in. Poleski Skład Smyczkowy, film „Wołyń” W. Smarzowskiego, Zespół Międzynarodowej Szkoły Muzyki Tradycyjnej). Od kilkunastu lat prowadzi autorskie warsztaty śpiewacze, często we współpracy z wiejskimi śpiewaczkami z regionu. Stypendystka Ministra Kultury.

Krzysztof Gorczyca
Prezes Towarzystwa dla Natury i Człowieka, badacz, dokumentator i popularyzator muzycznych tradycji Lubelszczyzny; organizator kilkudziesięciu koncertów, festiwali i innych wydarzeń („m.in. cykle „Pieśni bagien” i „Fanfara”), redaktor i autor nagradzanych książek, płyt i zasobów internetowych, członek zespołu ogólnopolskiego programu Akademia Kolberga, koordynator Lubelskiej Szkoły Tradycji, stypendysta Ministra Kultury. Wraz z żoną Agnieszką od ponad 2 dekad uczestniczą w akcjach i działaniach muzycznych i teatralnych bazującymi na praktyce obrzędowości. Od 2006 roku corocznie prowadzą wyprawy kolędnicze po wioskach różnych zakątków Lubelszczyzny na bazie lokalnych przekazów i repertuaru poznanego od dawnych kolędników.

Dr hab. Mariola Tymochowicz, prof. UMCS
Katedra Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Zainteresowania naukowe: antropologia jedzenia, tradycyjnych strojów ludowych, turystyki, a także kultura tradycyjna Polski i Europy, mniejszości narodowe w Polsce, wschodnie pogranicze kulturowe oraz muzealnictwo.

Andrzej Sar
Muzyk, etnomuzykolog. Wieloletni komisarz Ogólnopolskiego Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu, współorganizator wielu wydarzeń z zakresu kultury ludowej na terenie województwa lubelskiego. Autor licznych artykułów i transkrypcji zamieszczanych w specjalistycznych periodykach, monografiach zespołów i pracach zbiorowych. Członek sekcji folkloru Rady Naukowej przy Zarządzie Główny Stowarzyszenia Twórców Ludowych i Towarzystwa Kultury Teatralnej Ziemi Lubelskiej, muzyk – instrumentalista, wokalista.

Dr Beata Maksymiuk-Pacek

Adiunkt w Katedrze Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Instytutu Nauk o Kulturze UMCS, doktor nauk humanistycznych, kulturoznawczyni i bibliotekoznawczyni, doświadczona badaczka terenowa. Jej zainteresowania badawcze koncentrują się wokół polskiej kultury tradycyjnej wschodniego pogranicza Polski (głównie południowego Podlasia), ze szczególnym uwzględnieniem obrzędowości dorocznej i rodzinnej. Od 2011 roku członek zespołu redagującego wydawaną pod auspicjami Instytutu Sztuki PAN w Warszawie serię Polska Pieśń i Muzyka Ludowa. Źródła i Materiały, t. 4: Lubelskie (2011), t. 5: Podlasie (2012, 2016), t. 6: Kurpie (w przygotowaniu). Współpracuje nad projektami badawczymi realizowanymi m.in. w Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie, Polskim Towarzystwie Ludoznawczym we Wrocławiu, Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej. Autorka licznych prac na temat kultury ludowej i jej dokumentowania.

Kadra zarządzająca:

Czesław Warda – prezes Stowarzyszenia “Nasz Piast”, prawnik, radca prawny na emeryturze, pasjonat kultury ludowej

Aneta Pepas-Skowron – koordynatorka projektu
Animatorka i menedżerka kultury, koordynatorka i pomysłodawczyni wielu projektów, programów z zakresu edukacji kulturalnej, badaczka kultury. W latach 2003 – 2011 asystentka w Zakładzie Pedagogiki Kultury UMCS w Lublinie na specjalności animator i menedżer kultury. W latach 2011 – 2021 dyrektorka Miejskiego Ośrodka Kultury w Dynowie. Pomysłodawczyni i realizatorka etnoperformensów na terenie wsi i miasteczek m.in. opracowała na ten temat tekst “Dynowskie doświadczenia badań tradycji weselnej z zastosowaniem etnografii performatywnej/ Dokumentacja i Sztuka 2016.

Miejsce zjazdów: Gmina Jastków/GOKiS w Jastkowie z/s w Dąbrowicy

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury EtnoPolska. Edycja 2024 oraz ze środków własnych Stowarzyszenia „Nasz Piast”