Krwawienie z odbytu jest objawem, który zawsze powinien być poddany kontroli medycznej. Może wskazywać na rozwój błahych dolegliwości, takich jak mechaniczne uszkodzenie śluzówki odbytu lub niegroźne hemoroidy, ale jednocześnie w niektórych przypadkach może okazać się symptomem poważniejszych chorób – na przykład nowotworu jelita grubego, polipów przewodu pokarmowego i innych schorzeń. Jakie badania należy wykonać przy odnotowaniu krwawienia z odbytu po oddaniu stolca? Które symptomy mogą wskazywać na obecność krwi utajonej w kale?
Krwawienie z odbytu – jakie badania wykonać?
Krwawienie z odbytu może przybierać różne postacie. W większości przypadków będzie to niewielka ilość świeżej, żywoczerwonej krwi obecna na papierze toaletowym i/lub bezpośrednio na masach kałowych. W takiej sytuacji należy zgłosić się przede wszystkim do lekarza pierwszego kontaktu, który przeprowadzi z pacjentem wywiad i zadecyduje o dalszej diagnostyce. Może skierować zgłaszającą się do niego osobę do specjalisty zajmującego się schorzeniami końcowego odcinka przewodu pokarmowego – a więc do proktologa. Ten z kolei przeprowadzi badanie per rectum (czyli palcem przez odbyt) w poszukiwaniu niepokojących zmian, mogących dawać objaw w postaci krwawienia.
W przypadku obfitych krwawień z odbytu konieczne może być przeprowadzenie badań laboratoryjnych z krwi (które wykażą ewentualną niedokrwistość i jej zaawansowanie), a także badań obrazowych – w tym kolonoskopii, dzięki której można wykryć źródło obfitego krwawienia. Badania te będą również konieczne do wykonania w przypadku podejrzenia krwawienia do przewodu pokarmowego w jego wyższych partiach. Objawem takiej sytuacji są tak zwane stolce smoliste, czyli masy kałowe zabarwione na ciemny, a często nawet na czarny kolor, z uwagi na zawartość utlenionej już krwi.
Warto tutaj zaznaczyć, że obecność krwi w kale może nie być widoczna gołym okiem. Badanie na obecność krwi utajonej (którego precyzyjny opis znajduje się tutaj: https://www.alab.pl/badanie/wykryw-krwi-utaj-w-kale-met-immunochemiczna-a17) przeprowadza się u pacjentów, u których uprzednio zdiagnozowano niedokrwistość, a także u tych, którzy odczuwają objawy mogące wskazywać na nieznaczne, aczkolwiek istotne diagnostycznie krwawienie do przewodu pokarmowego. Wśród tych symptomów wyróżnia się między innymi bóle brzucha, wzdęcia i zaparcia, dużą i niezamierzoną utratę masy ciała w krótkim czasie, ogólne złe samopoczucie i osłabienie organizmu.
Krew w kale – przyczyny. Co oznacza krwawienie z odbytu?
Tak, jak zostało to już wspomniane – przyczyn krwawienia z odbytu może być naprawdę wiele. Wśród nich wyróżnia się:
- uszkodzenia mechaniczne delikatnej śluzówki odbytu, wywołane używaniem bardzo szorstkiego, sztywnego papieru toaletowego i/lub uszkodzenia powstałe w wyniku przeciskania się twardych mas kałowych przez odbyt w przebiegu długotrwałych zaparć;
- guzki krwawnicze (hemoroidy), które zostają podrażnione podczas oddawania stolca. Jest to tak naprawdę najczęstsza przyczyna obecności niewielkich ilości krwi na papierze toaletowym lub na powierzchni mas kałowych (krew w tym przypadku nie jest wmieszana w stolec, a wydaje się „powlekać” uformowany kał);
- obecność szczeliny odbytu – czyli rany powstającej w wyniku pęknięcia skóry przy odbycie i/lub fragmentu błony śluzowej wyściełającej odbyt;
- stosowanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), które wpływają na zmniejszenie krzepliwości krwi;
- infekcje przebiegające z zapaleniem jelit (w tym zwłaszcza infekcje powodujące przewlekłe biegunki i/lub zaparcia). Najczęściej są to zakażenia bakteryjne i wirusowe, natomiast krwawienie z odbytu może pojawić się także w przebiegu infekcji pasożytniczych;
- choroby zapalne jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego-Crohna i inne nieswoiste zapalenia jelit);
- polipy odbytnicy, guzy, nowotwory i raki układu pokarmowego.
Krwawienie z odbytu w niektórych przypadkach może być także objawem rozwijającej się endometriozy – gdy tkanki wyściółki macicy lokalizują się właśnie w końcowym odcinku przewodu pokarmowego. Dodatkowo przejściowe krwawienie występuje czasem po interwencjach diagnostycznych i chirurgicznych w obrębie jelita grubego czy odbytu – na przykład po kolonoskopii, po chirurgicznym usunięciu polipów czy guzków krwawniczych.
Źródła:
- M. Wiercińska, Krwawienie z odbytu i krew w kale: przyczyny, objawy i leczenie [w:] Medycyna Praktyczna, 07.02.2022
- Dr hab. n. med. M. Zwolińska-Wcisło, Krew w stolcu [w:] Medycyna Praktyczna, 24.01.2013
- O. Kaczmarczyk, Krew w stolcu – diagnostyka przewlekłego krwawienia do przewodu pokarmowego [w:] Medycyna po Dyplomie 04/2023
- Mgr farm. P. Jakimik, Hemoroidy i ich objawy – które są najczęstsze? [w:] nowafarmacja.pl, dostęp: 10.01.2025
- Dr n. med. M. Rucińska, Diagnostyka różnicowa krwawienia z odbytu [w:] Medycyna po Dyplomie 01/2019
- Dr med. D. Gieruszczak-Białek, Przyczyny pojawienia się krwi w stolcu u dzieci [w:] Medycyna Praktyczna, 03.09.2013
- Majewski, W. Latos, A. Sieroń, Krwawienie przewodu pokarmowego jako powikłanie terapii ostrych zespołów wieńcowych [w:] Folia Cardiologica Excerpta 2012, tom 7, nr 2
- Socha, K. Bujko, Rak kanału i rak brzegu odbytu – wytyczne postępowania diagnostyczno-teraputycznego [w:] Onkologia w Praktyce Klinicznej – Edukacja 2020, tom 6, nr 6
Artykuł sponsorowany