Dwie zbiorowe mogiły – prawdopodobnie ofiar terroru niemieckiego z okresu II wojny światowej – odnalazł IPN podczas badań prowadzonych na Górkach Czechowskich w Lublinie. Ekshumowano szczątki ośmiu osób z jednego z grobów.
Zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN poinformował w środę (18.09) o wynikach przeprowadzonego VI etapu prac poszukiwawczych na Górkach Czechowskich w Lublinie.
Wykryto dwie mogiły. Z pierwszego z grobów (o przybliżonych wymiarach 1,95 m x 2,55 m) ekshumowano szkielety ośmiu osób. W drugim grobie, o nieustalonych wymiarach, badacze zaobserwowali bliżej nieokreśloną liczbę szczątków ludzkich. Nie zostały one ekshumowane. „Drugą mogiłę odkryliśmy właściwie w ostatnim dniu prac. Jest tak usytuowana, że jej badanie wymaga podjęcia dodatkowych prac. Została zabezpieczona. Od tego miejsca będziemy zaczynać następny etap poszukiwań, które planujemy w przyszłym roku” – powiedział PAP naczelnik Oddziałowego Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN w Lublinie dr Artur Piekarz.
CZYTAJ: Odkryto szczątki kilku osób. IPN działa na Górkach Czechowskich
Ekshumowane szczątki ośmiu osób – według wstępnych oględzin – należały do mężczyzn w wieku 30-60 lat. Na części kości czaszek znaleziono szczeliny złamań, które wskazują, że mogło tu dojść do urazu lub przestrzału. Jedna z ofiar prawdopodobnie przebyła obustronne złamania żeber.
Ofiary w chwili śmierci miały na sobie odzież; na stopach siedmiu z nich zachowały się resztki obuwia. Jak podaje IPN, przynajmniej w dwóch przypadkach były to wysokie buty z podkuciem. Odnaleziono także słabo zachowane inne przedmioty – haftki, klamry, guziki plastikowe (w tym od płaszcza dwurzędowego), guziki metalowe, fragmenty łyżek, wieczko od pasty do butów. Przy szczątkach dwóch ofiar znajdowały się przedwojenne guziki mundurowe z orzełkiem w koronie.
Wszystkie zabezpieczone szczątki przewieziono do Katedry i Zakładu Medycyny Sądowej UM w Lublinie, gdzie zostaną podane dalszym, szczegółowym badaniom.
Odkryte szczątki to prawdopodobnie ofiary terroru niemieckiego z okresu II wojny światowej. „Wiemy z dokumentów, że teren tego wąwozu był wykorzystywany przez Niemców jako miejsce grzebania zwłok, ale też dokonywania egzekucji” – zaznaczył Piekarz.
CZYTAJ: IPN w poszukiwaniu kolejnych szczątków na Górkach Czechowskich [ZDJĘCIA]
Odnalezione przy szczątkach przedmioty (guziki mundurowe, guziki od płaszcza dwurzędowego, złote koronki na zębach) mogą sugerować, że ofiary reprezentowały bogatszą warstwę społeczeństwa, być może przedstawicieli przedwojennej elity. Natomiast fragmenty łyżek i brak innych przedmiotów osobistych wskazują, że zamordowani mogli być aresztowani lub więzieni.
Wykryte dwie mogiły znajdują się w bezpośrednim sąsiedztwie zidentyfikowanych przez IPN w latach 2022-2023 dołów śmierci. W maju 2022 r. w pobliżu obecnego placu zabaw na Górkach Czechowskich archeolodzy znaleźli pojedyncze fragmenty ludzkich kości. Podczas badań w listopadzie 2022 r. i w maju-czerwcu 2023 r. w centralnej części wąwozu głównego (w rejonie tzw. grobu legionisty) IPN natrafił na trzy zbiorowe mogiły, z których wydobyto szczątki należące do ok. 40 osób.
Na terenie Górek Czechowskich według ustaleń IPN w latach 1940-42 Niemcy dokonali co najmniej sześciu egzekucji. Na przełomie 1947 i 1948 r. przeprowadzono tam osiem ekshumacji, podczas których wydobyto łącznie 231 ciał. Ofiary pozostały w większości nierozpoznane. IPN podczas poszukiwań chce zweryfikować informacje dotyczące możliwości istnienia na tym terenie nieujawnionych miejsc pochówków ludzi zamordowanych w okresie niemieckiej okupacji, jak również po 1944 r.
Górki Czechowskie to obszar około 100 ha w północno-zachodniej części Lublina. Od wielu lat silne emocje budzi sprawa przeznaczenia tego terenu, który należy do prywatnego właściciela (obecnie jest to spółka TBV Investment).
Na początku września Rada Miasta Lublin zdecydowała o przystąpieniu do sporządzenia Zintegrowanego Planu Inwestycyjnego dla Górek Czechowskich, o co wnioskował właściciel terenu. Projekt tego planu zakłada m.in. przeznaczenie części Górek pod zabudowę mieszkaniową. Spółka deklaruje m.in. zbycie na rzecz miasta ok. 75 ha pod zieleń publiczną za 1 zł. Plan opracowano w oparciu o ustalenia studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Lublina z 2019 r. Teraz mają się rozpocząć negocjacje dotyczące m.in. umowy urbanistycznej, sporządzenia prognozy oddziaływania na środowisko, a następnie konsultacje społeczne.
CZYTAJ: “Los narodu polskiego to martyrologia”. O wojennych zbrodniach na wystawie IPN [ZDJĘCIA]
Zabudowie Górek sprzeciwiają się ruchy miejskie, środowiska ekologów i część mieszkańców. Wskazują oni m.in. na ważną rolę tego terenu w „przewietrzaniu” miasta, ochronę bioróżnorodności Górek, a także na rosnącą potrzebę zachowania terenów zielonych w mieście niezbędnych w łagodzeniu skutków ocieplania się klimatu.
W kwietniu 2019 r. kwestia zagospodarowania Górek Czechowskich była przedmiotem pierwszego w Lublinie referendum lokalnego, które okazało się nieważne z powodu zbyt niskiej frekwencji, ale większość uczestników – 67,7 proc. – była przeciwna zabudowie.
PAP / RL / opr. LisA
Fot. Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Lublinie Facebook