W niedzielę – 19 maja – kościoły chrześcijańskie obchodzą uroczystość Zesłania Ducha Świętego, popularnie nazywaną „Zielonymi Świątkami”. Według przekazu biblijnego, jest to pamiątka wydarzenia w Wieczerniku, gdy na zebranych apostołów i Maryję zstąpił Duch Święty w postaci języków ognia. Uczniowie Jezusa otrzymali szczególne dary duchowe – charyzmaty. Zesłanie Ducha Świętego uważa się za początek działalności Kościoła. Symbolem Ducha Świętego jest gołębica, często jest on także przedstawiany w postaci ognistych języków lub obłoku.
Koniec okresu wielkanocnego
Uroczystość Zesłania Ducha Świętego, obchodzona tydzień po Wniebowstąpieniu Chrystusa, jednocześnie przypada 50 dni po Zmartwychwstaniu, stad jest też nazywana „Pięćdziesiątnicą” lub „Pentecoste”. Zamyka ona okres liturgiczny wielkanocny i rozpoczyna okres zwykły. Jest to jedno z najstarszych świąt, obchodzone już w pierwszych wiekach chrześcijaństwa. Od IV stulecia stanowi odrębną uroczystość.
W Polsce święto nosi też nazwę: „Zielone Świątki” z uwagi na to, że w tym czasie przyroda odnawiała się po zimie, a zieleń stanowiła dominujący kolor pejzażu. Od stuleci istnieje także zwyczaj ozdabiania na to święto kościołów, kaplic i budynków mieszkalnych młodymi gałązkami drzew i krzewów oraz wykładania podwórzy gospodarstw tatarakiem.
Tradycyjnie Zielone Świątki są w Polsce Świętem Ludowym. Ustanowiono je w 1903 roku we Lwowie, podczas Zgromadzenia Rady Naczelnej Polskiego Stronnictwa Ludowego. Święto Ludowe wyraża ideały całego chłopskiego stanu, tych wszystkich, którzy trudząc się przy uprawie ziemi, od wieków „żywią i bronią”.
Teatra i machiny
Przez stulecia obchody Zesłania Ducha Świętego w naszym kraju miały bogatą tradycję, między innymi w miastach w XVIII wieku. „Wiadomości Warszawskie” z 1766 roku donosiły o zielonoświątecznych zabawach na Bielanach: „Z rozkazu Jego Królewskiej Mości na Bielanach był bal tak wspaniały, jakiego tu nie pamiętają. Wschody od Wisły na górę i różne bramy, teatra i machiny nowo wystawione, rzęsistym ogniem i piękną inwencją iluminowane, przedziwny okazywały widok”.
Zwyczaje Zielonych Świątek
W pierwszych wiekach chrześcijaństwa, w wigilię Zesłania Ducha Świętego udzielano chrztu katechumenom, którzy z ważnych powodów nie mogli być ochrzczeni podczas liturgii Wigilii Paschalnej. W średniowieczu istniał zwyczaj rzucania z sufitu kościołów róż oraz innych kwiatów symbolizujących dary Ducha Świętego podczas odprawiania mszy świętych. W bazylikach i katedrach w czasie uroczystości wypuszczano z klatek gołębie – symbol Ducha Świętego.
Obecnie w wielu kościołach w Polsce w wigilię Zesłania Ducha Świętego odbywa się czuwanie i eucharystia, podczas której udzielane są sakramenty chrztu lub bierzmowania.
Poniedziałkowe święto
W poniedziałek po uroczystości Zesłania Ducha Świętego – w tym roku 20 maja – jest obchodzone święto Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła. Zostało ono wprowadzone do polskiego kalendarza liturgicznego przez Episkopat Polski – za zgodą papieża Pawła VI – 4 maja 1971 roku. Dzień ten został wybrany dlatego, że Zesłanie Ducha Świętego, w którym uczestniczyła Matka Boża, było początkiem Kościoła.
Papież Jan Paweł II w encyklice z 1986 roku „Dominum et vivificantem” poświęconej Duchowi Świętemu, pisał: „Chociaż jest faktem historycznym, że Kościół wyszedł z Wieczernika w dniu Pięćdziesiątnicy, to równocześnie można powiedzieć, że nigdy go nie opuścił. W sensie duchowym wydarzenia Zielonych Świąt nie można zaliczać tylko do przeszłości: Kościół jest zawsze obecny w Wieczerniku i nosi go w sercu. Trwa na modlitwie, podobnie jak trwali na modlitwie Apostołowie wraz z Maryją, Matką Chrystusa oraz tymi, którzy stanowili w Jerozolimie pierwszy zalążek wspólnoty chrześcijańskiej i modląc się oczekiwali przyjścia Ducha Świętego”.
RL / IAR / opr. ToMa
Na zdj. Duccio di Buoninsegna – „Zesłanie Ducha Świętego”