28 marca Kościół obchodzi w tym roku Wielki Czwartek. Rozpoczyna on Triduum Paschalne, najważniejsze dla chrześcijan trzy dni w roku, podczas których wierni wspominają mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.
Triduum zaczyna się wieczorną mszą świętą w Wielki Czwartek – jest to Msza Wieczerzy Pańskiej, kończy zaś drugimi nieszporami po południu Niedzieli Wielkanocnej.
Ustanowienie dwóch sakramentów
Uroczystość Wielkiego Czwartku upamiętnia ustanowienie Eucharystii oraz sakramentu kapłaństwa. Wielki Czwartek jest szczególnym świętem kapłanów. Tradycyjnie tego dnia przed południem w kościołach katedralnych jest sprawowana tzw. Msza Krzyżma Świętego. Oleju poświęconego podczas tej mszy używa się w ciągu roku do udzielania sakramentów chrztu, bierzmowania i namaszczenia.
Msza Wieczerzy Pańskiej, celebrowana wieczorem w Wielki Czwartek, rozpoczyna Triduum Paschalne. Sprawuje się ją na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy, podczas której Chrystus ofiarował Bogu Ojcu pod postaciami chleba i wina swoje Ciało i Krew. Następnie polecił swoim uczniom, by czynili to na Jego pamiątkę. Było to ustanowienie dwóch sakramentów – kapłaństwa i Eucharystii.
Msza Krzyżma Świętego w lubelskiej archikatedrze odbędzie się o godz. 10:00. Z kolei Msza Wieczerzy Pańskiej rozpocznie się o godzinie 18:00.
CZYTAJ: Świąteczna pomoc dla potrzebujących. Akcja Jałmużna Last Minute
Milkną dzwony
W liturgii w trakcie śpiewania hymnu „Chwała na wysokości Bogu”, którego nie było przez cały Wielki Post, biją dzwony. Z wieczorną mszą łączy się obrzęd obmycia nóg dwunastu mężczyznom, dokonywany po homilii przez biskupa. Upamiętnia Ostatnią Wieczerzę, kiedy Jezus obmył nogi uczniom. Jego symbolikę wyjaśniają towarzyszące mu słowa „Przykazanie nowe daję wam, abyście się wzajemnie miłowali…” z ewangelii według św. Jana.
W Wielki Czwartek na zakończenie liturgii następuje przeniesienie Najświętszego Sakramentu do kaplicy zwanej „ciemnicą”. Symbolizuje to uwięzienie Chrystusa przed śmiercią. Od tej chwili aż do wieczora w Wielką Sobotę w kościołach milkną dzwony i organy, a odzywają się drewniane kołatki. Aż do Wigilii Paschalnej ołtarze pozostają bez obrusów, świec oraz innych ozdób.
Historia obchodów Triduum Paschalnego
Nazwa Triduum Paschalne pojawiła się po raz pierwszy w 1929 roku i upowszechniła poprzez reformy liturgiczne, wprowadzone przez Piusa XII. Wcześniej stosowano termin „Triduum sacrum”.
Triduum i Wielki Tydzień zaczęto obchodzić na przełomie IV i V wieku. Początkowo było to przygotowanie do świętowania Niedzieli Wielkanocnej. Jednak Sobór Watykański II ustanowił, że Dni Paschalne już same w sobie są celebracją i obchodem Paschy, czyli przejścia od śmierci do życia, to jest Zmartwychwstania.
Obrzęd mycia nóg
Obrzęd obmycia nóg w Wielki Czwartek praktykowano już w IV wieku, za czasów św. Augustyna, we wszystkich świątyniach. W średniowieczu ograniczono go do kościołów katedralnych i opackich.
– Ten obrzęd pokazuje nam co uczynił Jezus – mówi proboszcz parafii św. Michała Archanioła w Lublinie, ks. Arkadiusz Paśnik. – Po co to ksiądz robi? 12 mężczyzn siada, ksiądz obmywa nogi, całuje stopy, dlaczego to czynimy? Tymczasem dobra katecheza tego znaku mówi nam o pokorze Boga, że Bóg jest pokorny. Piotr się obrusza i mówi „Nie będziesz mi nóg umywał” a Pan Jezus mówi „Jeśli nie umyje ci nóg, to nie będziesz miał udziału ze mną. Nie odziedziczysz tego wszystkiego”. Muszę powiedzieć, że obmywanie nóg jest łatwiejsze, niż być obmywanym. Tak sobie myślę, że gdybym był świecką osobą i musiałbym tam usiąść, to nie wiem, czy bym się na to zdobył.
Królowie, dostojnicy kościelni i magnaci na znak pokory myli nogi dwunastu ubogim. Kronikarz Jan Długosz odnotował, że Władysław Jagiełło co roku mył nogi dwunastu starcom i każdemu z nich dawał po 12 groszy.
Do Rzymu zwyczaj obmycia nóg dotarł w XII wieku. Mszał Piusa V przewidywał ten obrzęd po wielkoczwartkowej mszy świętej, a mogli go dokonywać biskupi i opaci. Od 1955 roku obmycie nóg odbywa się po ewangelii i homilii. Celebrację tego obrzędu poleca się księżom w parafiach.
RL / IAR / opr. ToMa
Fot. archiwum