Kredytobiorcy posiadający kredyty waloryzowane walutą EUR, słysząc o sukcesach frankowiczów, zastanawiają się, czy również w przypadku ich kredytów dopuszczalne jest podważenie umów, a jeśli tak to z jakiej przyczyny umowy te pozostają wadliwe. W momencie kiedy na skutek kryzysu gospodarczego z 2008 roku masowo wycofywano oferty kredytów powiązanych z frankiem szwajcarskim, niektóre z banków nadal chętnie udzielały kredytów waloryzowanych do EUR. Umowy tego rodzaju były zawierane z konsumentami jeszcze w latach 2009-2012, natomiast w późniejszym okresie przestały cieszyć się popularnością i naturalnie zniknęły z rynku.
Jeśli chodzi o możliwość dochodzenia roszczeń z umów kredytów waloryzowanych walutą EUR należy pamiętać, że co do zasady umowy tego rodzaju, podobnie jak i tzw. kredyty frankowe, dotknięte były istotnymi wadami prawnymi, skutkującymi możliwością ustalenia ich nieważności.
Mechanizm indeksacji oraz denominacji wadliwy nie tylko w przypadku kredytów frankowych
Kredyty z udziałem waluty obcej, zarówno te indeksowane jak i denominowane, zawierały wadliwy mechanizm przeliczenia waluty zarówno na etapie wypłaty, jak i spłaty kredytu. Niezależnie od tego, czy kredyt był waloryzowany we franku szwajcarskim czy też w euro, niekorzystny dla konsumentów mechanizm pozostawał taki sam.
Banki również w umowach powiązanych z walutą EUR powszechnie stosowały mechanizm ustalania kursów waluty, bez wskazania jakichkolwiek obiektywnych kryteriów co do tego, jak kurs ma być ustalany, a więc w sposób pozostawiający im swobodę w kształtowaniu wysokości kursu. Bank jednostronnie mógł wpływać na wysokość zobowiązania kredytobiorcy w całym okresie kredytowania. Tego rodzaju mechanizm jest uznawany w orzecznictwie za sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszający interesy konsumenta, a przez to niedozwolony.
Niektóre z banków w latach 2009 – 2011 zaczęły w umowach wprowadzać kryteria, wedle których będą ustalać kurs waluty na potrzeby wykonania umowy, czyniąc to w sposób mniej bądź bardziej szczegółowy. W takim przypadku umowa kredytu winna stanowić przedmiot indywidualnej oceny w zakresie możliwości dochodzenia roszczeń.
Ryzyko walutowe przyczyną nieważności umów z odniesieniem do waluty EUR
Również w przypadku kredytów powiązanych z walutą EUR sądy są zobowiązane do zbadania czy bank zrealizował obowiązek informacyjny w zakresie ryzyka walutowego, a także czy nie obciążył konsumenta nadmiernym ryzykiem deprecjacji złotego względem EUR i zwiększenia kosztu kredytu (tzw. klauzula ryzyka walutowego).
Abuzywność klauzul ryzyka walutowego wynika z nieprzekazywania przez banki informacji pozwalających konsumentom na zrozumienie, że w zależności od zmian kursu waluty zmiana parytetu pomiędzy walutą rozliczeniową, a walutą spłaty może pociągać za sobą niekorzystne konsekwencje dla wysokości ich zobowiązań. W świetle orzecznictwa bank winien wyraźnie poinformować konsumenta, iż ten zawierając umowę kredytu będzie obciążony – w całym okresie kredytowania – ryzykiem kursowym, co może skutkować powstaniem negatywnych konsekwencji finansowych w przypadku silnej deprecjacji polskiej waluty.
I tak, w tym kontekście, każdorazowo umowa kredytu waloryzowanego w EUR wymaga indywidualnej oceny w zakresie tego, czy bank prawidłowo wypełnił obowiązek informacyjny w zakresie ryzyka walutowego, w tym w zakresie informacji o skali tego ryzyka. Banki co do zasady lekceważyły obowiązek informacyjny i ograniczały się do przekazywania jedynie ogólnikowych i szablonowych informacji, w szczególności nie przedstawiały symulacji na przyszłość wskazując jak kształtowałoby się zobowiązanie konsumenta (w zakresie wysokości zadłużenia, jak i raty) na wypadek niekorzystnej zmiany kursu waluty obcej. Choć w przypadku waluty EUR nie doszło do tak znacznych wahań, jak w przypadku CHF, niemniej nie zwalniało to banków z należytego wypełnienia obowiązku informowania o skali ryzyka walutowego.
Kredyty z udziałem waluty obcej dają podstawy do dochodzenia roszczeń w związku z abuzywnością klauzul umownych
Jak widać, również w przypadku kredytów zawierających odniesienie do walut innych niż frank szwajcarski, zachodzą podstawy do ich podważenia w postępowaniu sądowym oraz dochodzenia roszczenia o ustalenie nieważności umowy kredytu. Każdorazowo, umowa wymaga jednak indywidualnej oceny, czy kryteria pozwalające na wystąpienie z roszczeniami, zostały spełnione. W tym zakresie celowe może okazać się zasięgnięcie pomocy prawnej Kancelarii specjalizującej się w dochodzeniu roszczeń z kredytów waloryzowanych do walut obcych.
Autor: r.pr. Miłosz Filip z kancelarii Korzybski Wojciński Kancelaria Radców Prawnych Sp.k.
Artykuł sponsorowany