2 kwietnia Kościół katolicki świętuje Niedzielę Palmową, nazywaną też Niedzielą Męki Pańskiej. Ta VI Niedziela Wielkiego Postu rozpoczyna Wielki Tydzień – okres przygotowania duchowego do Wielkanocy. Jest to czas szczególnego skupienia, przeżywania męki, śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa.
W Wielki Czwartek (6 kwietnia) rozpocznie się Triduum Paschalne, czyli najważniejsze dla chrześcijan trzy dni w roku, poprzedzające Zmartwychwstanie Pańskie.
CZYTAJ: Lubelskie muzeum zaprasza na wspólne świętowanie Niedzieli Palmowej
Palma – symbol zwycięstwa nad śmiercią i cierpieniem
Niedziela Palmowa została ustanowiona na pamiątkę przybycia Jezusa do Jerozolimy, na kilka dni przed ukrzyżowaniem. Święto nawiązuje do ewangelicznego przekazu, według którego ludzie tłumnie witający Jezusa wybiegli naprzeciw z gałązkami palmowymi, wołając: „Hosanna!”.
W liturgii jest czytany opis Męki Pańskiej. W kościołach święci się palmy, będące symbolem zwycięstwa nad śmiercią i cierpieniem. Popiół ze spalonych palm, jest używany w obrzędach Środy Popielcowej następnego roku, wtedy to podczas liturgii ksiądz posypuje nim głowy wiernych.
W Kościele święci się palmy od VII wieku. W Polsce zwyczaj ten jest znany od średniowiecza. W niektórych rejonach kraju gałązki palmowe zostały zastąpione wierzbowymi, malinowymi, a także z cisu lub sosny.
W Polsce przedwojennej najbardziej dekoracyjne palmy wykonywano na Wileńszczyźnie.
Tradycyjnie palmy poświęcone w Niedzielę Palmową, są palone w Wielką Sobotę, a popiół z nich jest używany w następnym roku, kiedy to w Środę Popielcową ksiądz posypuje nim głowy wiernych.
Procesje z palmami od IV wieku
O ile zwyczaj święcenia palm w Niedzielę Palmową zapoczątkowano w VII wieku na terenach dzisiejszej Francji, o tyle procesje z palmami są znane i kultywowane już od IV stulecia. Wówczas to wyznawcy chrześcijaństwa w Ziemi Świętej wędrowali z Betanii do Jerozolimy.
Według pamiętnika pątniczki Egerii, znanego jako „Itinerarium Egeriae”, w Niedzielę Palmową patriarcha Jerozolimy otoczony tłumem ludzi wsiadał na osiołka i wjeżdżał na nim do miasta. Witając go, wierni kładli na ziemi płaszcze i gałązki palm. Następnie wszyscy udawali się do bazyliki Zmartwychwstania (obecnie znana też pod nazwą bazyliki Grobu Świętego), gdzie sprawowano uroczystą liturgię. Procesja ta rozpowszechniła się później w całym Kościele.
W Niedzielę Palmową kapłani zakładają szaty liturgiczne w kolorze czerwonym. Są one znakiem godności królewskiej i symbolizują krew, miłość i ogień. Procesja zaś ma charakter triumfalny, Chrystus przychodzi jako Król i Pan.
W dawnej Polsce istniał zwyczaj, iż kapłan idący na czele procesji wychodził przed kościół i trzykrotnie pukał do zamkniętych drzwi, które wówczas się otwierały i wszyscy wchodzili do świątyni, by uczestniczyć w liturgii. Miało to symbolizować, iż Męka Zbawiciela na krzyżu otworzyła ludziom bramy nieba, zamknięte przez grzech Adama.
Wielkanoc jest świętem ruchomym. Jest obchodzona w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca, więc może wypaść najwcześniej 22 marca, a najpóźniej 25 kwietnia. Dlatego Niedziela Palmowa, którą obchodzimy na tydzień przed Wielkanocą, przypada pomiędzy 15 marca a 18 kwietnia. W tym roku jest to 2 kwietnia.
RL / IAR / opr. ToMa
Fot. archiwum