Kwiecień jest międzynarodowym miesiącem świadomości autyzmu. Według danych WHO w Polsce co najmniej 1 osoba na 100 jest w spektrum autyzmu, co stanowi przynajmniej 1 procent. Autyzm objawia się trudnościami w kontaktach społecznych, rozumieniu zachowań innych osób, rozwoju zabawy i postrzeganiu świata.
Niezwykły talent 24-letniego Darka
Należy pamiętać jednak, że osoby w spektrum autyzmu mają swoje pasje i talenty, które rozwijają. Przykładem jest podopieczny Centrum Pomocy Osobom z Autyzmem w Białej Podlaskiej – 24-letni Darek Własiuk, który tworzy prawdziwe arcydzieła z gliny.
– Talent Darka mogę na co dzień obserwować podczas jego pracy w pracowni ceramicznej Centrum prowadzonego przez Stowarzyszenie Wspólny Świat – mówi opiekunka pracowni, oligofrenopedagog Małgorzata Tymoszuk. – Talent Darka bardzo nas zaskoczył, dlatego że pierwsze próby pracy z gliną to było tylko wyrabianie gliny i jakieś proste wykrajanki. W pewnym momencie, kiedy dostał do swojej dyspozycji ogromną bryłę gliny, zaczął sam tworzyć, rzeźbić, robić różne konstrukcje. Oczywiście tematem przewodnim były zwierzęta, które od zawsze są jego pasją.
CZYTAJ: Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. O czym warto pamiętać?
Jakie prace do tej pory wykonał Darek? – Na chwilę obecną jest to ponad 80 sztuk postaci różnych zwierząt z gliny. To są zwierzęta ceramiczne – opowiada Małgorzata Tymoszuk. – Na ostatniej wystawie w Bialskim Centrum Kultury były też jego prace plastyczne. Były to portrety znanych bialczan i osób, które są związane z naszym stowarzyszeniem. Ale oczywiście największą furorę zrobiły zwierzęta. Był pokazany cały proces twórczy Darka – od małych, niepozornych postaci zwierząt, po duże, spektakularne, gdzie widać już ułożenie piór, gdzie zwraca uwagę na szczególny zarys sierści zwierząt, na znaki szczególne oczu sowy. Naprawdę widać na przestrzeni tych poukładanych rzeźb, jak bardzo duży nastąpił progres.
Każda osoba z autyzmem jest inna
– Autyzm nie ogranicza – podkreśla Renata Szwed ze Stowarzyszenia Wspólny Świat. – Mamy przekonanie, że osoba z autyzmem ma swój wewnętrzy świat i w nim żyje. Ale to nie oznacza, że nie ma umiejętności i uzdolnień. Trzeba je po prostu wydobyć. Nasza kadra robi to znakomicie. Oczywiście nie każda osoba z autyzmem będzie posiadała takie uzdolnienia i nie każda będzie podatna na ich wydobycie – to już jest inna sprawa. Natomiast trzeba zwrócić uwagę na to, że stereotyp, który siedzi w naszych głowach a propos postrzegania osób z autyzmem, niekoniecznie ma swoje odzwierciedlenie w rzeczywistości. Trzeba pamiętać o tym, że każda osoba z autyzmem jest inna.
Jaką osobą jest Darek na co dzień? – Darek jest osobą werbalną, ale swoich słów używa dosyć oszczędnie – opisuje Małgorzata Tymoszuk. – Ma ogromne poczucie humoru. Uwielbia filmy, gdzie główny bohater wpada w jakąś dziurę albo czeka na niego niesamowita zasadzka. Śmieje się do rozpuku. Jest bardzo uczynny i empatyczny. Pomaga swoim kolegom i koleżankom, którzy funkcjonują troszeczkę słabiej. Jest naszym ulubieńcem, a przy okazji jest artystą.
CZYTAJ: Światowy Dzień Świadomości Autyzmu. Lublin nie tylko rozbłyśnie na niebiesko
Czy to powszechne, że osoby z autyzmem mają swoje pasje, ukryte talenty? – Jest to mały procent, ale rzeczywiście zdarzają się przypadki niesamowitego intelektu odnoszącego się do jednej dziedziny życia – mówi Małgorzata Tymoszuk. – Mam ucznia, który jak usłyszy jakąś datę wstecz, potrafi ze stuprocentową precyzją w ciągu sekundy podać, jaki to był dzień tygodnia. A to są odległe daty, dysponuje taką wiedzą do 1900 roku. Wśród osób ze spektrum autyzmu zdarzają się osoby z geniuszem, funkcjonujące naprawdę wysoko intelektualnie. Ale to zazwyczaj dotyczy jednej dziedziny życia. Oczywiście nie zawsze idzie to w parze z kontaktami społecznymi czy innymi funkcjami. Są nadal autystami, ale w jednej dziedzinie życia są po prostu genialnymi osobami.
System pomocy osobom z autyzmem wymaga ulepszeń
– W Polsce system pomocy osobom z autyzmem wymaga jeszcze dużo pracy – mówi Jacek Dobrzyński, terapeuta Środowiskowego Domu Samopomocy Centrum Pomocy Osobom z Autyzmem Wspólny Świat. – Perspektywy dla nich są ograniczone ze względu na ich wiek i finanse. Pieniądze przeznaczone na całościową pomoc dla osób z autyzmem nie są wystarczające, aby zająć się nimi i zaopiekować do końca życia. Niektórzy mogą funkcjonować, ale tylko z pomocą. Niestety w Polsce to kuleje. Jest to smutne. Na przykład jeden z uczniów, z którym pracowałem w jednej z placówek, wybitnie uzdolniony, niesłyszący 23-latek z autyzmem po śmierci mamy niestety trafił do DPS-u, gdzie zatrzymał się rozwój jego niesamowitego talentu plastycznego. Niestety skończyły się pieniądze i ten talent nie mógł być dalej rozwijany. Mam nadzieję, że tutaj, dzięki temu, co powstało dzięki zaangażowaniu pani Ani Chwałek, dzięki temu centrum będziemy w stanie zapewnić im opiekę w dużo dłuższym zakresie czasowym i będą cały czas w kontakcie z naszą instytucją, a nasi pracownicy będą mogli dalej prowadzić ich w rozwijaniu talentów.
Wystawa prac ceramicznych Darka Własiuka zostanie zaprezentowana w Bialskiej AWF 2 czerwca.
Dodajmy, że według danych Narodowego Funduszu Zdrowia w Polsce w 2021 roku zdiagnozowanych zostało ponad 86,5 tys. Polaków w spektrum autyzmu.
MaT / opr. WM
Fot. nadesłane