Dziś (29.03) obchodzimy Wielki Piątek. W Kościele katolickim to dzień sądu, męki i śmierci Jezusa Chrystusa.
– Jest to czas powagi, smutku i skupienia – mówi proboszcz parafii św. Michała Archanioła w Lublinie, ks. Arkadiusz Paśnik. – Po co mamy rozpatrywać mękę Jezusa? Żeby się pogrążyć jeszcze bardziej, żeby sobie dołożyć? Świat jest dzisiaj tak spolaryzowany, tak wiele dzieje się za naszą wschodnią granicą i w strefie Gazy… I jeśli dołożymy do tego rozpamiętywanie męki, wydaje się, że człowiek tego nie uniesie. Ale to wszystko jest po to, aby objawić tajemnice miłości, tajemnicę pełni życia. Po to Jezus cierpiał mękę i śmierć, żeby zmartwychwstać. Czyli to wszystko zmierza do radości poranka wielkanocnego.
CZYTAJ: Spowiedź przed Wielkanocą. „Noc konfesjonałów” w parafiach regionu [ADRESY, GODZINY]
Dzień bez mszy
W kościele tego dnia nie odprawia się mszy świętej, ma miejsce jedynie wieczorna Liturgia Męki Pańskiej. Najważniejszym jej elementem jest adoracja krzyża. Zasłonięty fioletowym suknem krzyż jest wnoszony przed ołtarz. Celebrans odsłania ramiona krzyża i śpiewa trzykrotnie: „Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło zbawienie świata”. Obecni odpowiadają: „Pójdźmy z pokłonem”. Następnie podchodzą i przyklękają przed nim tak jak przed Najświętszym Sakramentem. Po liturgii krzyż zostaje w widocznym i dostępnym miejscu. Do Wigilii Paschalnej jest najważniejszym punktem w kościele.
Na zakończenie liturgii Najświętszy Sakrament przenosi się do grobu. Zostaje wystawiona monstrancja z hostią, okryta białym, przezroczystym welonem. Symbolizuje to zdjęcie z krzyża i pogrzeb Chrystusa.
W Wielki Piątek katolików obowiązuje zachowanie ścisłego postu.
Zwyczaje i historia Wielkiego Piątku
Najstarszym źródłem mówiącym o liturgicznych obchodach Wielkiego Piątku jest „Dziennik Egerii” („Itinerarium Egeriae”), pątniczki, która w IV wieku podróżowała do Ziemi Świętej, pozostawiając opis swej pielgrzymki. Znajdujemy w nim informację o chrześcijanach, którzy w tym dniu gromadzili się w kościele krzyża na Golgocie, gdzie czytano fragmenty ewangelii odnoszące się do męki Jezusa. Egeria opisała też zwyczaje liturgiczne w Jerozolimie, w tym również wielkopostne oraz Wielkiego Tygodnia wraz z Triduum Paschalnym i Niedzielą Wielkanocną.
Liturgia jerozolimska zainspirowała Kościoły na zachodzie Europy. Od VII wieku papież udawał się do bazyliki na Lateranie, w której czytano opis męki Chrystusa według św. Jana. Od średniowiecza na liturgię tego dnia składała się również procesja z krzyżem, symbolizująca drogę krzyżową Jezusa.
Od XVII wieku w Wielki Piątek organizowane są widowiska pasyjne, które przedstawiają mękę Chrystusa, od pojmania w Ogrodzie Oliwnym, poprzez sąd Piłata i Drogę Krzyżową, aż do ukrzyżowania na Golgocie.
Tradycją Wielkiego Piątku jest też strojenie grobów pańskich. Zwyczaj ich budowania wywodzi się z Jerozolimy. W Polsce upowszechnił się w XIII wieku. Przy grobie pańskim sprawowano specjalną straż, pełnioną przez mężczyzn. Strażnicy byli ubrani w stroje wojowników rzymskich, reprezentujące różne cechy rzemieślnicze lub regiony folklorystyczne kraju. W ostatnich latach wraca się do tej tradycji.
InYa / opr. ToMa
Fot. archiwum