Nie mają uszu, działają w nocy, a ich odgłosy można pomylić z… kotem. Rozpoczęły się sowie gody. Wychodząc do lasu czy parku można usłyszeć, jak samce walczą o samice. W związku z tym Zespół Lubelskich Parków Krajobrazowych zaprasza na akcję „Noc sów”, która odbędzie się w całej Lubelszczyźnie.
CZYTAJ: Przebudziły się ze snu zimowego. Motyle szykują się do godów [ZDJĘCIA, WIDEO]
Na zdj. puszczyk mszarny, fot. Peterkz, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
– W naszym regionie można spotkać dużo różnych gatunków sów – mówi dyrektor Zespołu Lubelskich Parków Krajobrazowych, Paweł Łapiński. – Lubelszczyzna to jest piękny rejon i przede wszystkim bardzo różnorodny, bo mamy i góry, i stepy o charakterze naturalnym, i wąwozy. Stąd bierze się ta różnorodność przyrodnicza m.in. sów. To właśnie na terenie Lubelszczyzny po raz pierwszy został stwierdzony lęg puszczyka mszarnego. Doszło do tego w naszym Sobiborskim Parku Krajobrazowym w 2010 roku. Jest to ogromna sowa wielkości puchacza, czyli największej sowy, która za miejsca lęgowe obiera sobie trudno dostępne bagniste tereny borów sosnowych. Od 2010 roku tak się zadomowiła w Polsce, że się rozprzestrzenia z roku na rok coraz szerzej i coraz dalej w głąb Polski.
Na zdj. sóweczka, fot. Dion Art, CC BY-SA 4.0, via Wikimedia Commons
Skoro już powiedzieliśmy o tej największej sowie, to warto wspomnieć o tej najmniejszej, która wielu Słuchaczy zaskoczy swoją wielkością.
– Jest taka mała sowa, która nazywa się sóweczka. Kiedyś występowała w niewielu miejscach, natomiast teraz jest w wielu parkach krajobrazowych. To jest niesamowite. Mimo małego rozmiaru, ma niesamowity temperament i potrafi upolować ptaka, który jest większy od niej o 15-20 centymetrów – opowiada Paweł Łapiński.
Na zdj. puchacz, Brocken Inaglory, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
Noce sów odbywają się teraz. Jest to sprzyjający okres, ponieważ sowy teraz mają gody. Wchodząc do lasu, możemy usłyszeć jak samce walczą o samice.
– Teraz jest bardzo dogodny okres na słuchanie sów, bo są one iezwykle terytorialnymi zwierzętami. Oznacza to, że samce jak i samice danego gatunku bronią własnego rewiru bardzo aktywnie i to nie tylko głosem. Potrafią zaatakować osobnika tego samego gatunku, jeśli wleci on na ich rewir. Stąd te „Noce sów” są organizowane w tym okresie, ponieważ odzywają się wtedy samodzielnie, zaznaczając swoim głosem przynależność do danego terenu i nawołując, zachęcając partnerkę. Sowy później tworzą parę, która wychowują młode. Często samiec aktywnie uczestniczy w karmieniu młodych, w obronie ich przed drapieżnikami, a więc jest tutaj taka pełna współpraca. Jednak wpierw trzeba mieć rewir, obszar, który będzie mógł wyżywić rodzinę. Ten rewir jest niesamowicie agresywnie broniony przez każdą sowę – wyjaśnia Paweł Łapiński.
Na zdj. sowa uszatka zwyczajna, fot. de:User:Sascha Rösner, CC BY-SA 3.0, via Wikimedia Commons
W kontekście Walentynek warto też wspomnieć, że sowy są monogamiczne.
– Większość gatunków sów jest monogamiczna. Samiec inaczej się odzywa niż samica, bo to on głównie broni terytorium i ma tzw. odgłos terytorialny, który jest bardzo charakterystyczny dla każdego gatunku i po tym właśnie się go rozpoznaje. Czasem nie widzimy w nocy wizerunku sowy, natomiast głos rozpoznajemy. Samica ma też swój głos, najczęściej piskliwy, ale podczas badań można zaobserwować i usłyszeć, jak czasami naśladuje odgłos samca. My stymulujemy odgłosem samca, a odpowiada trochę nieudolnie samica, która naśladuje odgłos samca, chcąc tym samym odstraszyć konkurenta, zalotnika – tłumaczy Paweł Łapiński.
Na zdj. płomykówka, fot. Stevie B, CC BY 2.0, via Wikimedia Commons
Nie każda sowa ma taki sam głos, a niektóre z nich mają głos kojarzony z innymi zwierzętami.
– Niektóre przypominają zwierzęta fantastyczne. Np. płomykówka, która ma tak skrzeczący głos, jakby odzywał się jakiś potwór. Często obiera sobie miejsca lęgowe w porzuconych posesjach, kościołach, zamkach, czyli w wysokich miejscach, które przypominają skałę. Zresztą pierwotnie ona wywodzi się z terenów skalistych. Często można się jej przestraszyć i to właśnie ona odzywa się głosem zwierząt fantastycznych. Jest też pójdźka, która jest aktywna w osiedlach, na wsiach. Jeden z jej głosów przypomina miauczenie kota. Często ludzie nie są świadomi tego, że gdzieś odzywa się sowa, tylko mówią, że marcują koty – opowiada Paweł Łapiński.
Na zdj. pójdźka, fot. Arturo Nikolai from Galicia, Spain, CC BY-SA 2.0, via Wikimedia Commons
Ale czy faktycznie to są mądre zwierzęta?
– Nie, one nie są aż tak inteligentne. Z takich gatunków najbardziej inteligentnych w Polsce, są gatunki z rodziny krukowatych. A świecie papugi również są bardzo mądre. Natomiast sowa nie należy do zwierząt, które są inteligentne, ale ona tej inteligencji nie musi mieć. Bo inteligencja powstaje wtedy, kiedy trzeba dokonywać pewnego wyboru, przystosowywać się, a sowy są już przystosowane. One są niesamowitymi drapieżnikami i nie muszą używać inteligencji, bo mają to, czego chcą – stwierdza.
CZYTAJ: Polscy naukowcy odkryli niezwykłą rybę sprzed 365 mln lat
Dziś (16.02) „Noc sów” odbędzie się w Ośrodku Edukacji Ekologicznej w Sobieszynie. Natomiast kolejne akcje odbędą się w Szczebrzeszynie, Zamościu czy Janowie Podlaskim. Harmonogram spotkań można znaleźć na stronie parki.lubelskie.pl.
InYa / opr. AKos
Fot. pexels.com / parki.lubelskie.pl
Harmonogram Nocy Sów:
16 lutego 2024 r. godz. 18.00 Ośrodek Edukacji Ekologicznej – Sobieszyn 298 A
Ramowy program:
18:00 – Rozpoczęcie i powitanie uczestników
18:00 – 18:40 Rozmowy o sowach – Paweł Łapiński
18:45 – 20:00 Nasłuchiwanie sów (pobliski park i las)
20:00 – ognisko z kiełbaskami
Zapisy uczestników: tel. 501311464, 818650025 e-mail: sobieszyn.zlpk@lubelskie.pl
23 lutego 2024 r. godz. 18.00 Miejski Dom Kultury – Szczebrzeszyn, ul Sądowa 3
Ramowy program:
18:00 – Rozpoczęcie i powitanie uczestników
– Sowy krajobrazu rolniczego – Patryk Zarzycki
– Spacer -nasłuchiwanie sów
Zapisy uczestników: tel. 84638550 e-mail: zamosc.zlpk@lubelskie.pl
23 lutego 2024 r. godz. 18.00 Szkoła Podstawowa Nr 8 im. Orląt Lwowskich w Zamościu, Ogród Zoologiczny im. Stefana Millera w Zamościu
Ramowy program:
18:00 – Rozpoczęcie i powitanie uczestników
– pogadanki o sowach – Katarzyna Sochań-Krupa, Małgorzata Grabek, film Tabora, konkurs niespodzianka
– przejście do Ogrodu Zoologicznego i spotkanie z sowami. O sowach w wolierach opowie Monika Skiba
Zapisy uczestników: tel. 84638550 e-mail: zamosc.zlpk@lubelskie.pl
23 lutego 2024 r. godz. 18.00 Ostoja Konia Biłgorajskiego – Szklarnia 3 / koło Janowa Lubelskiego
Ramowy program:
18:00 – Rozpoczęcie i powitanie uczestników
18:00 – 18:40 Rozmowy o sowach – Krzysztof Wojciechowski, Dariusz Jankowski, Ewelina Piskorek
18:45 – 20:00 Nasłuchiwanie sów (pobliski las)
20:00 – ognisko z kiełbaskami
Zapisy uczestników: tel. 605279347, e-mail: janowlubelski.zlpk@lubelskie.pl
1 marca 2024 r. godz. 18.00 Ośrodek Edukacyjno-Muzealny w Brzeźnie
Ramowy program:
18:00 – Rozpoczęcie i powitanie uczestników
18:00 – 18:40 Rozmowy o sowach w budynku Ośrodka Edukacyjno-Muzealnego – Paweł Łapiński , Patryk Zarzycki
18:45 – 20:00 Nasłuchiwanie sów (trasa przejścia: ok. 3 km przez Las Żaliński)
20:00 – ognisko na terenie Ośrodka Edukacyjno-Muzealnego
Zapisy uczestników: tel. 825406970, e-mail: chelm.zlpk@lubelskie.pl