Zakończył się remont konserwatorski dawnego budynku Akademii Zamojskiej, którego celem było odtworzenie bryły gmachu z drugiej połowy XVIII w. W czasie prac odkryto m.in. polichromie, które poddano renowacji. Do budynku powrócą wkrótce uczniowie I Liceum Ogólnokształcącego.
CZYTAJ: Akademia Zamojska odsłania swoje tajemnice. Niezwykłe odkrycia podczas remontu [ZDJĘCIA]
Fot. K. Poździk/Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków FB
Remont zaczął się w 2019 roku
– Remont zakończył się oficjalnie 31 grudnia 2023 r. Obiekt został już odebrany przez służby, m.in. nadzór budowlany, straż pożarną, sanepid. Technicznie jest gotowy do użytku. Pracujemy obecnie nad tym, aby umieścić tam nasze instytucje kultury oraz nad powrotem I Liceum Ogólnokształcącego. Przeprowadzka uczniów planowana jest podczas ferii zimowych – powiedział prezydent Zamościa Andrzej Wnuk.
Przypomniał, że rewitalizacja obiektu zaczęła się w 2019 roku, ale firma, która wygrała przetarg, opuściła plac budowy i trzeba było wyłonić kolejnego wykonawcę. Jak podał Wnuk, szacunkowy koszt prac budowlanych wynosi obecnie ok. 72 mln zł, z czego ok. 26 mln zł stanowi dofinansowanie unijne. – Reszta to środki własne, a 2 mln zł otrzymaliśmy dotychczas z ministerstwa kultury na odnowienie i zabezpieczenie polichromii – dodał prezydent Zamościa.
CZYTAJ: Nowy wykonawca Akademii Zamojskiej. Władze miasta liczą na zakończenie inwestycji za dwa lata
Fot. K. Poździk/Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków FB
Polichromie i arkady
Kierownik zamojskiej delegatury Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków Olgierd Hawryluk podsumował efekty renowacji budynku dawnej Akademii Zamojskiej. Podkreślił, że przede wszystkim została przywrócona bryła Akademii z drugiej połowy XVIII w. – Chodzi między innymi o wprowadzenie wysokiego, mansardowego dachu, przywrócenie wystroju elewacji, odtworzenie portalu zachodniego i wschodniego. Wszystko to możliwe było m.in. na podstawie dokumentacji z badań prowadzonych w 1973 r. przez zespół kierowany przez prof. Wiktora Zina – wyjaśnił konserwator.
Zwrócił uwagę, że w trakcie remontu odsłonięto arkady dziedzińca, które zostały zabudowane najprawdopodobniej jeszcze w XIX wieku. W miejsce usuniętych przemurowań arkad wstawiono duże przeszklenia przez co – jak wskazał konserwator – zyskano otwartą przestrzeń łączącą korytarze parteru Akademii z dziedzińcem.
Na zdj. fragmenty polichromii odkrytych w remontowanym budynku, fot. archiwum
Podczas prac remontowych odkryto wewnątrz również XVIII-wieczne polichromie, które zostały poddane konserwacji. Najbardziej okazałe przedstawiają sceny z życia świętego Jana Kantego. – Udało nam się rozszyfrować kilka z nich np. objawienie Matki Boskiej św. Janowi Kantemu, pożar Krakowa podczas którego św. Jan Kanty modlitwą tłumi rozprzestrzeniające się płomienie, scenę śmierci świętego w towarzystwie czterech osób wokół niego, czy scenę objawienia Jana Kantego klęczącemu mężczyźnie z dwoma zwierzętami – opisał Olgierd Hawryluk.
Na zdj. fragmenty polichromii odkrytych w remontowanym budynku, fot. archiwum
Fragmenty polichromii zachowały się także w pomieszczeniu, w którym dawniej znajdowała się kaplica. Malowidła ścienne przedstawiają m.in. ołtarz, scenę wniebowzięcia Matki Bożej, apostołów.
– Przypuszczalnie najstarsza polichromia w gmachu Akademii znajduje się w południowym skrzydle budynku i została poddana konserwacji w latach 90. XX wieku. Według inskrypcji łacińskiej, przedstawieni na niej są m.in. Jan Długosz z Kazimierzem Jagiellończykiem i Grzegorz z Sambora wraz ze Stanisławem Kostką; w części środkowej malowidła znajduje się pejzaż – opisał konserwator.
Dodał, że podczas prowadzonych prac natrafiono także w kilku miejscach na historyczną posadzkę z cegły, która znajdowała się ok. 70 cm poniżej dotychczasowego poziomu użytkowego budynku.
Na zdj. fragmenty polichromii odkrytych w remontowanym budynku, fot. archiwum
„Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”
Założona przez Jana Zamoyskiego w 1594 roku Akademia Zamojska była świecką uczelnią organizowaną przez Szymona Szymonowica dla studentów z Polski i Litwy. W akcie fundacyjnym uczelni z 1600 roku zawarte zostały powszechnie znane słowa kanclerza Zamoyskiego: „Takie będą Rzeczypospolite, jakie ich młodzieży chowanie”. Uczelnia została zlikwidowana w 1784 r. po zajęciu Zamościa przez Austrię w czasie pierwszego rozbioru Polski.
Po likwidacji uczelni, w budynku znajdowały się koszary, a po II wojnie światowej wnętrze przeznaczono na cele edukacyjne. W ostatnim czasie przed remontem mieściło się tu I Liceum Ogólnokształcące im. Jana Zamoyskiego.
Na mocy ustawy podpisanej przez prezydenta Andrzeja Dudę we wrześniu 2021 roku została utworzona uczelnia publiczna o nazwie Akademia Zamojska w oparciu o istniejącą Uczelnię Państwową im. Szymona Szymonowica w Zamościu.
RL / PAP / opr. ToMa
Fot. archiwum; K. Poździk/Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków FB