Od piątku, 17 listopada obywatele mogą zastrzec numer PESEL. Zgodnie z ustawą, której celem jest ograniczanie skutków kradzieży tożsamości, od czerwca 2024 roku m.in. banki będą musiały sprawdzać, czy PESEL danej osoby został zastrzeżony, zanim np. udzielą kredytu.
Możliwość zastrzeżenia numeru PESEL przewiduje ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczania niektórych skutków kradzieży tożsamości. Chodzi m.in. o walkę z wyłudzaniem środków finansowych poprzez zaciąganie np. kredytu na inną osobę bez jej wiedzy i zgody. Zwalczane w ten sposób ma też być zjawisko tzw. SIM swappingu, czyli wyrabiania duplikatu karty SIM, która może być potem użyta do nielegalnego autoryzowania transakcji.
Od 1 czerwca 2024 roku podmioty takie jak banki, instytucje kredytowe lub notariusze przed zawarciem umowy lub podjęciem czynności będą musiały sprawdzać w rejestrze, czy PESEL danej osoby został zastrzeżony. Ustawa stanowi, że obywatele nie będą obciążani za zobowiązanie, które zostało zaciągnięte bez ich wiedzy mimo istniejącego zastrzeżenia.
Rozwiązania dotyczące samego zastrzegania numeru PESEL i cofnięcia takiego zastrzeżenia wejdą w życie już w piątek. Zgodnie z ustawą będzie mógł tego dokonać każdy pełnoletni posiadacz numeru PESEL za pomocą e-usługi, aplikacji mObywatel – będzie usługa „Zastrzeż PESEL” – lub osobiście w urzędzie gminy, w banku krajowym, spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub na poczcie.
Jak zastrzec numer PESEL?
Jeśli chcemy zastrzec numer PESEL lub cofnąć jego zastrzeżenie przez Internet, wystarczy zalogować się w aplikacji mObywatel i skorzystać z usługi „Zastrzeż PESEL”. Można też zalogować się na stronie mObywatel.gov.pl, używając do uwierzytelnienia profilu zaufanego, e-dowodu lub danych do bankowości elektronicznej. Należy wybrać sekcję Twoje dane, a następnie rejestr zastrzeżeń PESEL. Tam należy wybrać „Zastrzeż PESEL” lub „Cofnij zastrzeżenie”.
Warto pamiętać, że jeżeli zastrzegliśmy numer PESEL, a chcemy wziąć kredyt, pożyczkę lub zawrzeć inną umowę, musimy cofnąć zastrzeżenie. Możemy zrobić to bezterminowo lub określić datę i godzinę, kiedy system automatycznie zastrzeże ponownie nasz numer PESEL.
By zastrzec numer PESEL lub cofnąć jego zastrzeżenie, nie musimy korzystać z Internetu. Możemy też stawić się w dowolnym urzędzie gminy, banku krajowym, spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub na poczcie. Należy wziąć ze sobą dokument tożsamości i złożyć wniosek o zastrzeżenie numeru PESEL albo cofnięcie zastrzeżenia numeru PESEL (zobacz plik poniżej). Jeśli nie chcemy wypełniać wniosku samodzielnie, możemy poprosić urzędnika, aby wydrukował wypełniony wniosek z systemu.
Usługa jest bezpłatna i realizowana od razu.
Jeśli nie możemy stawić się w urzędzie osobiście z powodu choroby, niepełnosprawności lub innej niedającej się pokonać przeszkody, możliwe jest też zastrzeżenie numeru PESEL przez pełnomocnika.
W imieniu osoby nieposiadającej zdolności do czynności prawnych albo posiadającej ograniczoną zdolność do czynności prawnych wniosek w urzędzie gminy może złożyć opiekun prawny lub kurator. W tym celu musi przedłożyć orzeczenie sądowe potwierdzające wyznaczenie go opiekunem albo kuratorem oraz potwierdzić swoją tożsamość za pomocą dokumentu tożsamości.
Dwa etapy wdrażania nowej usługi
Minister cyfryzacji Janusz Cieszyński podczas czwartkowej (16.11) konferencji podkreślił, że nowa usługa będzie wdrażana w dwóch etapach – ten pierwszy to rozpoczęte w piątek uruchomienie rejestru zastrzeżeń. – Rejestr zastrzeżeń będzie prowadzony w infrastrukturze rejestrów państwowych, tak samo jak rejestr PESEL, rejestr dowodów osobistych, czy rejestr wyborców. Chodzi o to, by to było postawione na infrastrukturze, która ma najwyższy poziom niezawodności – wyjaśnił Cieszyński.
Zaznaczył, że przez najbliższe miesiące do 1 czerwca 2024 roku będzie następowało zasilenie rejestru zgodami obywateli na zastrzeżenie oraz, że będzie następowała integracja tego systemu.
CZYTAJ: Minister Adamczyk: powodem protestów przewoźników są przyczyny leżące po stronie Ukrainy lub UE
– Oznacza to, że dane w rejestrze zastrzeżeń, które będą tam zawarte i będą dotyczyć tego, że ktoś nie życzy sobie, by korzystać z jego numeru PESEL np. do zawierania umów w banku, u notariusza, czy w firmie telekomunikacyjnej będzie mógł taką deklarację złożyć, a ona będzie mogła być respektowana przez wszystkie podmioty, które do tego czasu z tym rejestrem się zintegrują – powiedział minister cyfryzacji.
Podkreślił, że założenie ministerstwa jest takie, że banki, telekomy, notariaty będą się stopniowo integrowały z systemem. – Oznacza to w skrócie, że do 1 czerwca dojdziemy do sytuacji, w której wszystkie instytucje będą zobowiązane, żeby z tego rejestru korzystać i będą już do tego gotowe – powiedział Cieszyński.
Zachęcił też wszystkich, żeby składali zastrzeżenia PESEL, które w pełni wejdą w życie od 1 czerwca. – Po drugie zachęcamy wszystkich innych, czyli banki i instytucje do tego, żeby integrować się jak najszybciej, aby 1 czerwca 2024 nie było perturbacji – powiedział Cieszyński.
Dodał, że sankcja w przypadku zastrzeżenia PESEL jest bardzo duża, dlatego, że jeżeli ktoś złoży takie zastrzeżenie do rejestru, a inna osoba w jego imieniu zawrze w czasie obowiązywania zastrzeżenia jakąś umowę, to ta umowa będzie z mocy prawa nieważna. – Czyli jeżeli ktoś wyłudzi na nas kredyt, to cała odpowiedzialność za ten kredyt w takiej sytuacji spadnie na instytucje, która tego kredytu udzieliła – zaznaczył minister cyfryzacji.
PAP / RL / opr. WM
Fot. pixabay.com