Wyróżnienia dla wybitnych przedstawicieli środowiska kultury tradycyjnej – Nagrody im. Oskara Kolberga – wręczono po raz 48. w środę. Bez kultury tradycyjnej, ludowej polskiej kultury nie byłoby w ogóle – powiedział minister kultury Piotr Gliński podczas gali na Zamku Królewskim w Warszawie.
CZYTAJ: „To był zaszczyt pracować z taką osobą”. Wspomnienie Bogumiły Nowickiej
Co roku Nagroda im. Oskara Kolberga trafia do artystów tworzących w dziedzinach ludowych sztuk plastycznych i rękodzieła, literatury, śpiewu, muzyki instrumentalnej i tańca oraz organizatorów przedsięwzięć artystycznych upowszechniających folklor i sztukę ludową, animatorów, mistrzów, naukowców, badaczy, dokumentalistów, którzy gromadzą i przekazują przyszłym pokoleniom wiedzę o kulturze ludowej. To najstarsze i najważniejsze wyróżnienie w dziedzinie kultury tradycyjnej w Polsce zostało ustanowione w 1974 r. Jego patronem jest Oskar Kolberg (1814-90), polski etnograf, folklorysta i kompozytor.
W tym roku z województwa lubelskiego Nagrodę im. Oskara Kolberga dostał Zespół Śpiewaczy z Łukowej IV oraz Florianna Kiszczak.
Nagroda dla zespołów folklorystycznych
Nagrodę „dla zespołów folklorystycznych” przyznano Zespołowi Śpiewaczy z Łukowej IV, który wykonuje pieśni weselne z zachowaniem tradycyjnej emisji głosu, gwary i archaicznych melodii oraz Zespołowi Pieśni i Tańca „Łastiwoczka” z Przemkowa (Przemków, woj. dolnośląskie). Repertuar zespołu obejmuje wielogłosowe dawne pieśni zalotne, weselne, rekruckie i ballady.
Nagroda dla twórców za pisarstwo ludowe
W kategorii „dla twórców za pisarstwo ludowe” nagrodę przyznano Floriannie Kiszczak. Laureatka tworzy wiersze i opowiadania, w których dominują tematy związane z kulturą ludową i religijną.
Nagroda dla twórców z dziedziny plastyki i folkloru muzyczno-tanecznego
W kategorii „dla twórców z dziedziny plastyki i folkloru muzyczno-tanecznego” laureatami 48. Nagrody im. Oskara Kolberga zostali: Zofia Nędza-Kubiniec (Kościelisko, woj. małopolskie) – malarka na szkle, hafciarka, wykonawczyni strojów ludowych, poetka; Ludgarda Sieńko (Janów, woj. podlaskie) – tkaczka, kontynuatorka tradycji tkactwa dwuosnowowego; Jan Szymański (Albinów, woj. łódzkie) – solista, instrumentalista, skrzypek, który w swoim repertuarze ma przede wszystkim oberki, kujawiaki, kujony i polki łowickie; Stanisław Wyżykowski (Krosno, woj. podkarpackie) – twórca lir korbowych, skrzypek, budowniczy instrumentów ludowych, koncertował na wielu scenach w kraju i za granicą; Czesława Samsel (Zalesie, woj. mazowieckie) – koronkarka, twórczyni kwiatów z bibuły, palm, kierców; zajmuje się także wyrobem pieczywa obrzędowego – „byśków” i „nowych latek”; wykonuje hafty i misterne koronki, przędzie na krośnie i kołku.
Nagroda dla Mistrza tradycji
Nagrodę dla Mistrza tradycji odebrał Kazimierz Marcinek (Nockowa, woj. podkarpackie) – jeden z najwybitniejszych skrzypków starszej generacji na Rzeszowszczyźnie. Kierował kilkoma kapelami, jednak najchętniej występuje jako solista.
Nagroda dla badaczy, naukowców i animatorów
Nagrodę „dla badaczy, naukowców i animatorów” otrzymali: Wojciech Kowalczuk (Białystok, woj. podlaskie) – etnograf, muzealnik, autor wielu projektów badawczo-wystawienniczych z zakresu sztuki rękodzieła ludowego północno-wschodniej Polski oraz Jadwiga Parecka (Brzeźnica, woj. lubuskie) – animatorka życia społeczno-kulturalnego, autorka licznych publikacji na temat folkloru muzyczno-tanecznego, zwyczajów, gwary oraz kultury kulinarnej Górali Bukowińskich.
Nagroda dla kapel ludowych
W kategorii „dla kapel ludowych” nagrodzono Kapelę Braci Adamczyków (Szydłowiec, woj. mazowieckie). Jest to kapela rodzinna Czesława i Jana Adamczyków, którzy grają na harmonii pedałowej i skrzypcach. W 2013 r. do kapeli dołączyła Katarzyna Zedel (bębenek i baraban).
Nagroda dla instytucji i organizacji zasłużonych w opiece i upowszechnianiu kultury ludowe
W kategorii „dla instytucji i organizacji zasłużonych w opiece i upowszechnianiu kultury ludowej” nagrodę otrzymały: Stowarzyszenie Muzyków Ludowych w Zbąszyniu (Zbąszyń, woj. wielkopolskie) – od początku działalności obejmuje opieką muzyków ludowych regionu zbąszyńskiego, chroni tradycje koźlarskie, propaguje muzykę ludową Regionu Kozła oraz Towarzystwo Kulturalne im. Oskara Kolberga w Przysusze (Przysucha, woj. mazowieckie) – jego działalność jest skierowana przede wszystkim na zachowanie i dokumentowanie kultury tradycyjnej regionu poprzez doroczną organizację przeglądów folkloru – „Dni Kolbergowskie”.
Nagroda Specjalna
Po raz trzeci w ramach Nagrody im. Oskara Kolberga przyznana została także nagroda specjalna dla wyjątkowego ucznia wskazanego przez Mistrza Tradycji. W tym roku wyróżnienie otrzymała Lidia Biały, założycielka Fundacji Iskry Tradycji, która kształci przyszłe pokolenia muzykantów.
Wszyscy laureaci otrzymali Medale im. Oskara Kolberga projektu Anny Jarnuszkiewicz, a ponadto pamiątkowe dyplomy oraz nagrody finansowe.
Podczas gali wręczono także nagrodę ufundowaną przez Samorząd Województwa Mazowieckiego. Odebrała ją Czesława Samsel (Zalesie, woj. mazowieckie) – koronkarka, twórczyni kwiatów z bibuły, palm, kierców; zajmuje się także wyrobem pieczywa obrzędowego – „byśków” i „nowych latek”; wykonuje hafty i misterne koronki, przędzie na krośnie i kołku.
Ogłoszono również laureata honorowego tytułu Ambasadora Kultury Tradycyjnej, czyli wyróżnienia dla samorządowca, który w ostatnim roku w szczególny sposób wspierał rozwój kultury tradycyjnej w swoim regionie. Tytuł oraz okolicznościowy dyplom od ministra kultury i dziedzictwa narodowego otrzymał wójt gminy Czarna Edward Dobrzański.
Obecny na gali minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński powiedział, że „dzisiaj odbywa się po raz 48. uroczystość wręczenia wyjątkowych nagród adresowanych do artystów, osób, instytucji i organizacji wspierających rodzime tradycje w różnych regionach naszego kraju”. „Cieszę się bardzo, że uroczystość ta, jak co roku, jest okazją do zaprezentowania przede wszystkim wysokiej jakości, ale i bogactwa polskiej kultury ludowej, a przede wszystkim do uhonorowania jej twórców” – dodał.
Zaznaczył, że „bez ich pracy, zamiłowania do dawnych zwyczajów, technik rękodzielniczych, motywów zdobniczych, repertuaru, stylu wykonania, gwary i stroju ludowego, zaginęłyby te cenne zjawiska kulturowe wyróżniające nas spośród innych narodów”.
CZYTAJ: Co dalej z cenami świeżych warzyw i owoców?
Wskazał, że „Nagroda im. Oskara Kolberga to jest najważniejsze w naszym kraju wyróżnienie w dziedzinie kultury tradycyjnej, a organizacja konkursu o tę Nagrodę należy do priorytetowych działań resortu, który prowadzę, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w zakresie ochrony i wspierania twórczości ludowej”. „Jest wyrazem naszej dbałości o rangę tej dziedziny polskiej kultury” – dodał.
– Podkreślając istotny wkład, jaki wnoszą państwo do kultury narodowej, pragnę podziękować za wierność przekazywanym przez kolejne pokolenia wartościom i zasobom dziedzictwa kulturowego. Wiedza i umiejętności kontynuowane przez nagrodzonych stanowią o specyfice i oryginalności polskiej kultury. Pasja i talenty wyróżniające państwa twórczość są godne najwyższego uznania, a bez nich nie byłoby tych osiągnięć i tej wspaniałej polskiej kultury – ocenił szef MKiDN.
Przypomniał, że „laureaci tegorocznej Nagrody, podobnie jak w latach ubiegłych, reprezentują różne regiony kraju: Dolny Śląsk, Kurpie, Lubelszczyznę, Lubuskie, Mazowsze, Podhale, Podlasie, Podkarpacie, Wielkopolskę, a także różne dziedziny sztuki ludowej: tkactwo, malarstwo na szkle, budowę ludowych instrumentów muzycznych, koronkarstwo, plastykę obrzędową, muzykę, śpiew i poezję”.
– Wyróżnione za działalność twórczą, badawczą, dokumentacyjną i popularyzatorską osoby oraz organizacje przyczyniają się do ochrony i twórczego rozwoju tradycyjnych elementów kultury, wykorzystują bogate dziedzictwo kulturowe regionów w tworzeniu współczesnych form wypowiedzi artystycznych, oraz umacnianiu wspólnot lokalnych, ich tożsamości i poszukiwaniu własnej odrębności w kulturowej mozaice polskiej kultury – podkreślił Gliński.
Podziękował laureatom „za to wielkie dzieło, jakim jest działalność związana z zachowaniem, przekazywaniem i popularyzacją dziedzictwa kulturowego, a także za oddanie i pełną zaangażowania pracę, w wielu przypadkach niedocenioną, często bezinteresowną, dzięki której, jako kraj, możemy szczycić się różnorodnością i oryginalnością naszej kultury”.
„Wszystkim państwu serdecznie gratuluję. Życzę wielu sukcesów i satysfakcji z podejmowanych działań oraz wszechstronnych dokonań dla dobra polskiej kultury” – dodał szef MKiDN.
Podkreślił, że „bez kultury tradycyjnej, ludowej polskiej kultury nie byłoby w ogóle”.
Organizatorem Nagrody im. Oskara Kolberga „Za zasługi dla kultury ludowej” jest Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Konkurs oraz gala realizowane są przez Narodowy Instytut Muzyki i Tańca we współpracy z Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu i jego oddziałem – Muzeum im. Oskara Kolberga w Przysusze.
PAP / RL / opr. AKos
Fot. Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego Facebook