Dziś (08.04) Wielka Sobota – czas ciszy i kontemplacji nad Chrystusem złożonym do grobu. To również czas błogosławienia pokarmów, wieczorem odprawiana jest uroczysta Liturgia Wigilii Paschalnej.
Jest to najważniejsza liturgia w roku
– To epicentrum całego roku liturgicznego – mówi Kanclerz Kurii Metropolitalnej w Lublinie, ks. Adam Jaszcz. – To już jest właściwie Liturgia Niedzieli Zmartwychwstania. Niewątpliwie jest to najważniejsza liturgia w roku. W Wigilii Paschalnej bardzo ważnym znakiem jest ogień i od tego liturgia się rozpoczyna. Rozpala się ognisko przed kościołem. Błogosławi się paschał i jego światło rozświetla ciemności świątyni, abyśmy mogli cieszyć się chwałą zmartwychwstania i prawdziwym światłem, którym jest Jezus Chrystus.
– Dziś chodzi o bliskość, o przebywanie z Jezusem – zaznacza lubelski duszpasterz akademicki ksiądz Damian Dorot. – Bliskość, która w perspektywie Wielkiej Soboty, to taka cisza przed burzą, ale w jak najbardziej pozytywnym sensie. Ta cisza prowadzi nas do eksplozji radości. Potem w ciemność nocy Wigilii Paschalnej, która ma rozpocząć się po zmroku, wchodzi to światło Chrystusa zmartwychwstałego i jest wielkie bum, wielkie alleluja. Naprawdę tryska wtedy nowe życie. Skąd to się bierze? Właśnie z tej ciszy, z tej bliskości. A my co? Biegniemy z koszyczkami na te 15 minut. Pan Jezus proponuje: „A może byś chwilę z mną posiedział? Chwilę posiedział ze sobą samym, żeby trochę się zatrzymać?”. Jeżeli ja to przeżyję, to wtedy jest we mnie eksplozja radości.
W Wielką Sobotę nie odprawia się mszy świętej. Zwyczajem jest, że wierni udają się do kościoła, gdzie nawiedzają Grób Pański. Od godzin porannych w skupieniu adorują Chrystusa, złożonego jeszcze w grobie. Zgodnie z tradycją, przy Grobie Pańskim czuwają harcerze, ministranci, a także strażacy. Symbolizują oni strażników, którzy pilnowali grobu Jezusa, aby uczniowie nie mogli wykraść jego ciała.
CZYTAJ: Kultywują tę tradycję od lat. Janowieckie bębny obwieszczą zmartwychwstanie Jezusa
Zwyczaj urządzania Grobu Pańskiego wprowadził w XII wieku zakon bożogrobców – Kanoników Regularnych Stróżów Świętego Grobu Jerozolimskiego. W Polsce od okresu Powstania Styczniowego nawiedzanie grobów miało wymiar patriotyczny. W różnych okresach historycznych, jak rozbiory, okupacja niemiecka czy stan wojenny, przy Grobie Pańskim pojawiały się symbole nawiązujące do współczesnych wydarzeń.
Według Ojców Kościoła, w Wielką Sobotę Jezus zstąpił do otchłani, by wyzwolić wszystkich pogrążonych w śmierci. Wiele starożytnych tekstów opisuje Chrystusa „budzącego” do nowego życia Adama i Ewę, którzy wraz z całym rodzajem ludzkim przebywali w Szeolu. Dla uczniów Jezusa był to dzień największej próby. Apostołowie rozpierzchli się po śmierci Nauczyciela, a jedyną osobą, która wytrwała w wierze, była Matka Boża. Stąd każda sobota jest w Kościele dniem maryjnym.
Święcenie pokarmów
Tradycyjnie w Wielką Sobotę święci się pokarmy, w tym jajka, które symbolizują nowe życie, chleb, który ma przypominać o „chlebie żywym, który zstąpił z nieba” i o nakarmieniu głodnego ludu, słuchającego na pustkowiu słów Chrystusa. Mięso święci się na pamiątkę baranka paschalnego, którego spożywał Jezus podczas uczty paschalnej z uczniami w Wieczerniku.
Obrzęd święcenia pokarmów był znany w Kościele Wschodnim i Zachodnim już w VIII wieku. W Polsce pojawił się w XV stuleciu. Początkowo święcono wyłącznie baranka, później także mięso, jaja, ser, masło, ryby oraz liczne przyprawy i zioła. W tradycji chrześcijańskiej, dzielenie się poświęconym jajkiem i składanie przy tym życzeń, rozpoczyna uroczyste śniadanie wielkanocne.
Zwyczaj malowania pisanek
Zwyczaj malowania jaj przeznaczonych na stół wielkanocny był rozpowszechniony w Polsce już w XIII wieku – pisał o nim wówczas mistrz Wincenty Kadłubek. Ozdobione jaja nazywano „pisankami” lub „kraszankami”, w zależności od techniki, którą się posługiwano. Te najpiękniejsze przeznaczano na prezenty.
Po zachodzie słońca rozpoczyna się liturgia Wigilii Paschalnej
Po zachodzie słońca rozpoczyna się liturgia Wigilii Paschalnej, której obrzędy należą już do Niedzieli Zmartwychwstania.
W Watykanie papież Franciszek o godzinie 19.30 będzie przewodniczył liturgii Wigilii Paschalnej w Bazylice św. Piotra.
CZYTAJ: Misterium Męki Pańskiej w parafii pw. św. Kingi w Świdniku
Podczas liturgii Wigilii Paschalnej sprawowanej tego dnia dokonuje się odnowienia obietnic chrztu. Uroczyście śpiewa się orędzie wielkanocne, tak zwany „Exsultet”. Słowa hymnu mówią, że noc paschalna jest tą jedyną, która „zna godzinę powstania z martwych Chrystusa”, nocą, która łączy niebo z ziemią, a sprawy boskie – ze sprawami ludzkimi.
Aby jeszcze bardziej podkreślić znaczenie Wielkiej Nocy, uroczyste obchody Zmartwychwstania Jezusa trwają osiem dni. Wielkanocna oktawa, podczas której powtarza się tę samą prawdę – że Chrystus Zmartwychwstał – rozpoczyna się Wigilią Paschalną w Wielką Noc i trwa do Niedzieli Miłosierdzia Bożego.
MaTo / EwKa / IAR / opr. AKos
Fot. archiwum RL